Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης : Ὁμιλίες στοὺς Μακαρισμούς, Μέρος Α΄, Ὁμιλία πρῶτη

ΛΟΓΟΣ Α΄

«Ὅταν ὁ Ἰησοῦς εἶδε τὰ πλήθη, ἀνέβηκε στὸ ὄρος, κι ὅταν κάθισε, πλησίασαν οἱ μαθητές Του, κι ἄρχισε νὰ τοὺς διδάσκει, λέγοντας: Μακάριοι εἶναι οἱ ταπεινοί, γιατί σ' αὐτοὺς ἀνήκει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».

Ἐλᾶτε νὰ ἀνεβοῦμε στὸ ὄρος τοῦ Κυρίου

1. Ποιὸς ἄραγε εἶναι ἄξιος ἀπὸ τοὺς ἐδῶ συναγμένους ὥστε καὶ μαθητὴς τοῦ Κυρίου νὰ γίνει καὶ ν' ἀνεβεῖ μαζί Του ἀπὸ τὶς ταπεινὲς καὶ χαμηλὲς σκέψεις στὸ πνευματικὸ ὄρος τῆς ὑψηλῆς θεωρίας; Τὸ ὄρος αὐτὸ εἶναι ἀπαλλαγμένο ἀπὸ κάθε σκιά, ποὺ ρίχνουν οἱ ὑπερυψωμένοι λόφοι τῆς κακίας, καὶ συγχρόνως καταυγάζεται ἀπὸ τὴ λάμψη τοῦ ἀληθινοῦ φωτός. Καὶ μέσα στὴ διαύγεια τῆς καθαρῆς ἀλήθειας κάνει θεατὰ ἀφ' ὑψηλοῦ ὅλα ἐκεῖνα, ποὺ εἶναι ἀθέατα γιὰ ὅσους βρίσκονται δεμένοι στὰ χαμηλά. Ποιὰ καὶ πόσα εἶναι αὐτά, ποὺ ἀπὸ τὸ ὕψος φαίνονται κάτω, ἐξηγεῖ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος.

Ὅταν, μακαρίζοντας αὐτοὺς ποὺ ἀνέβαιναν μαζί Του στὸ ὄρος, τοὺς ἀναπτύσσει, σὰν νὰ τοὺς δείχνει μὲ κάποιο δάκτυλο, ἀπὸ τὴ μία μεριὰ γιὰ τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν κι ἀπὸ τὴν ἄλλη γιὰ τὴν κληρονομιὰ τῆς ἄνω πατρίδας. Ἔπειτα τοὺς ἀναπτύσσει γιὰ τὴν εὐσπλαγχνία, τὴ δικαιοσύνη, τὴν παρηγοριὰ καὶ γιὰ τὴ συγγένεια ποὺ ἀναπτύσσεται μὲ τὸν Θεὸ τῶν ὅλων. Ἀκόμη τοὺς μιλάει γιὰ τὴν ὠφέλεια τῶν διωγμῶν, ποὺ εἶναι τὸ νὰ γίνει σύνοικος τοῦ Θεοῦ. Δείχνει ἀκόμη ὁ Κύριος κι ὅσα ἄλλα κοντὰ σ' αὐτὰ μπορεῖς νὰ βλέπεις ψηλὰ ἀπὸ τὸ ὄρος, ἀντικρίζοντάς τα ἀπὸ τὴν ὑψηλὴ σκοπιὰ μὲ τὶς ἐλπίδες.

Ἐπειδή, λοιπόν, ὁ Κύριος ἀνεβαίνει στὸ ὄρος, ἂς ἀκούσουμε τὴν πρόσκληση τοῦ Ἠσαΐα ποὺ φωνάζει «Ἐλᾶτε νὰ ἀνεβοῦμε στὸ ὄρος τοῦ Κυρίου» ( Ἠσ. 2,3). Κι ἂν εἴμαστε ἀδύνατοι ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας, ἂς τονώσουμε τὰ κουρασμένα χέρια καὶ τὰ παραλυμένα γόνατα, καθὼς ὑποδεικνύει ὁ προφήτης ( Ἠσ. 35, 3). Γιατί ἂν φτάσουμε στὴν κορυφή, θὰ συναντήσουμε Ἐκεῖνον ποὺ γιατρεύει κάθε ἀσθένεια καὶ κάθε ἀδυναμία. Θὰ βροῦμε Ἐκεῖνον ποὺ σηκώνει ἐπάνω Του τὶς ἀσθένειες καὶ φορτώνεται τὶς ἀρρώστιες μας. Λοιπόν, ἂς τρέξουμε κι ἐμεῖς πρὸς τὴν ἄνοδο, γιὰ νὰ φτάσουμε μαζὶ μὲ τὸν Ἠσαΐα στὴν κορυφὴ τῆς ἐλπίδας καὶ νὰ δοῦμε ἀπὸ ψηλὰ τὰ ἀγαθὰ ἐκεῖνα ποὺ δείχνει ὁ Κύριος σ' αὐτοὺς οἱ ὁποῖοι Τὸν ἀκολούθησαν στὴν ἀνάβαση. Ἀλλὰ ἂς ἀνοίξει καὶ σὲ μᾶς τὸ στόμα Του, ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἂς μᾶς διδάξει ἐκεῖνα, ποὺ τὸ ἄκουσμά τους εἶναι ἡ μακαριότητα. Ἂς ἀρχίσουμε δὲ τὴν μελέτη μας ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ ἀρχίζει ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου.

Ἡ μακαριότητα

2. Μακάριοι, λέγει, εἶναι οἱ πτωχοὶ κατὰ τὸ πνεῦμα, γιατί σ' αὐτοὺς ἀνήκει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι κάποιος ποὺ ἀγαπάει τὸν χρυσό, τυχαίνει νὰ βρεῖ μέσα στὰ βιβλία πληροφορίες γιὰ τὴν ὕπαρξη θησαυροῦ σὲ κάποιο μέρος. Τὸ μέρος ὅμως ἐκεῖνο, ποὺ κρύβει τὸ θησαυρό, ἀπαιτεῖ πολὺ κόπο καὶ ἱδρώτα, ἀπὸ ἐκείνους ποὺ θὰ θελήσουν νὰ ἀποκτήσουν τὸ χωράφι. Ἄραγε θὰ δειλιάσει μπροστὰ στοὺς κόπους καὶ θὰ ἀδιαφορήσει γιὰ τὸ κέρδος καὶ θὰ θεωρήσει πιὸ γλυκὸ ἀπὸ τὸν πλοῦτο τὸ νὰ μὴν κουραστεῖ καθόλου, προσπαθώντας νὰ τὸν ἀποκτήσει; Δὲν γίνονται ὅμως αὐτά, δὲν γίνονται. Ἀντίθετα μάλιστα, θὰ παρακαλέσει γι’ αὐτὸ ὅλους τοὺς φίλους. Κι ἀπ' ὅπου μπορεῖ, θὰ ζητήσει βοήθεια γι’ αὐτό, συγκεντρώνοντας πολλὰ χέρια καὶ θὰ ἰδιοποιηθεῖ τὸν κρυμμένο θησαυρό.

Αὐτὸς εἶναι ἀδελφοί, ἐκεῖνος ὁ θησαυρὸς γιὰ τὸν ὁποῖο μιλάει τὸ γράμμα, ἀλλὰ εἶναι κρυμμένος ὁ πλοῦτος κάτω ἀπὸ τὴν ἀσάφεια. Κι ἐμεῖς ποὺ ἐπιθυμοῦμε (ν' ἀποκτήσουμε) τὸ καθαρὸ χρυσάφι, ἂς χρησιμοποιήσουμε τὴ δύναμη τῶν προσευχῶν, ὥστε νὰ ἔλθει ὁ θησαυρὸς γιὰ χάρη μας στὴν ἐπιφάνεια κι ἂς τὸν μοιραστοῦμε ὅλοι ἐξίσου κι ὁ καθένας μας θὰ τὸν κατέχει ὁλόκληρο. Γιατί ἡ μοιρασιὰ τῆς ἀρετῆς εἶναι τέτοια, ὥστε καὶ νὰ μοιράζεται σὲ ὅλους ἐκείνους ποὺ τὴ διεκδικοῦν, κι ὅλη νὰ ἀνήκει στὸν καθένα, χωρὶς νὰ μειώνεται ἀνάμεσα σὲ ἐκείνους ποὺ παίρνουν μέρος σ' αὐτήν. Ἐνῶ στὴν μοιρασιὰ τοῦ ὑλικοῦ πλούτου ὅποιος ἀποσπάσει τὸ περισσότερο, ἀδικεῖ ἐκείνους ποὺ παίρνουν ἴσο μερίδιο. Γιατί, ὅποιος αὐξήσει τὸ δικό του μερίδιο, μειώνει ὁπωσδήποτε τὸ τοῦ ἄλλου ποὺ μετέχει στὴ μοιρασιά. Ἀλλὰ μὲ τὸ πνευματικὸ πλοῦτο συμβαίνει ὅ,τι καὶ μὲ τὸν ἥλιο, ποὺ καὶ μοιράζεται σ' ὅλους ἐκείνους ποὺ τὸν βλέπουν, κι ὅλος ἀνήκει στὸν καθένα. Ἐπειδή, λοιπόν, καθὼς ἐλπίζουμε, τὸ κέρδος γιὰ τὸν καθένα θὰ εἶναι ἀνάλογο τοῦ κόπου, ἂς βοηθήσουμε ἐξίσου ὅλοι μὲ τὶς προσευχές, γιὰ νὰ πετύχουμε αὐτὸ ποὺ ζητᾶμε.

Καὶ πρῶτα, λοιπόν, νομίζω ὅτι πρέπει νὰ κατανοήσουμε τί ἀκριβῶς σημαίνει ἡ λέξη μακαρισμός. Μακαριότητα, κατὰ τὴν γνώμη μου βέβαια, εἶναι μία περίληψη ὅλων ἐκείνων ποὺ ἐννοοῦμε σχετικὰ μὲ τὸ ἀγαθό. Ἀπ' αὐτὴ δὲν λείπει τίποτε ἀπ' ὅσα ἔχουν σχέση μὲ τὴν ἀγαθὴ ἐπιθυμία. Μποροῦμε ὅμως νὰ κάνουμε ἀκόμη σαφέστερη τὴν ἔννοια τοῦ μακαρισμοῦ, συγκρίνοντάς την μὲ τὸ ἀντίθετο. Καὶ ἀντίθετο πρὸς τὸ μακάριο εἶναι τὸ ἄθλιο. Ἀθλιότητα, λοιπόν, εἶναι ἡ ταλαιπωρία μέσα στὰ ἀξιοθρήνητα καὶ ἀθέλητα πάθη. Διακρίνονται δὲ μεταξύ τους, ἡ μακαριότητα κι ἡ ἀθλιότητα, ἀπὸ τὴν ἀντίθετη διάθεση ἐκείνων ποὺ θὰ βρεθοῦν σ' αὐτές. Δηλ. ὁ μὲν μακάριος εὐφραίνεται κι ἀγάλλεται, μὲ ὅσα ἔχει μπροστά του κι ἀπολαμβάνει, ἐνῶ ὁ ἄθλιος πονεῖ κι ὑποφέρει, μὲ ὅσα τὸν ἔχουν βρεῖ. Ἀληθινὰ δὲ μακαριστὴ ὕπαρξη εἶναι τὸ Θεῖο. Γιατί ὅ,τι καὶ νὰ ὑποθέσουμε πὼς εἶναι τὸ Θεῖο, μακαριότητα εἶναι ἐκείνη ἡ καθαρὴ ζωή, τὸ ἀνεκδιήγητο καὶ ἀκατάληπτο ἀγαθό, τὸ ἀνέκφραστο κάλλος, αὐτὸ ποὺ εἶναι ὅλο χάρη καὶ σοφία καὶ δύναμη, τὸ ἀληθινὸ φῶς, ἡ πηγὴ κάθε ἀγαθότητας, ἡ ἀνώτερη ἐξουσία ὅλων, τὸ μόνο ποθητό, αὐτὸ ποὺ πάντα εἶναι τὸ ἴδιο, ἡ παντοτινὴ ἀγαλλίαση, ἡ αἰώνια εὐφροσύνη, γιὰ τὴν ὁποία θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ πεῖ πολλά, κι ὅμως νὰ μὴν ἔχει πεῖ τίποτε τὸ ἰσάξιο. Γιατί οὔτε ὁ νοῦς πλησιάζει τὸν Θεό, μά, κι ἂν ἀκόμη μπορέσουμε νὰ κατανοήσουμε κάτι ἀπὸ τὰ ὑψηλότερα γι' Αὐτόν, μὲ κανέναν λόγο δὲν ἐκφράζεται αὐτὸ ποὺ θὰ γίνει κατανοητό.

Ἀφοῦ ὅμως ὁ δημιουργός τοῦ ἀνθρώπου τὸν ἔπλασε κατ' εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ κατὰ δεύτερο λόγο νὰ εἶναι μακάριο αὐτό, ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ καὶ μετέχει στὴν πραγματικὴ μακαριότητα. Γιατί μὲ τὴν σωματικὴ ὀμορφιὰ π.χ. τὸ πρωτότυπο κάλλος ὑπάρχει στὸ ζωντανὸ καὶ ὑπαρκτὸ πρόσωπο, ἐνῶ ἐκεῖνο, ποὺ ἀποτυπώνεται στὸν πίνακα μὲ τὴν ἀπομίμηση, ἔρχεται σὲ δεύτερη μοίρα. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ μὲ τὴν εἰκόνα τῆς ὑπερέχουσας μακαριότητας, ποὺ εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φύση. Κι αὐτὴ στολίζεται μὲ τὸ ἀγαθὸ κάλλος, ὅταν φέρει πάνω της τὰ σημάδια τῶν χαρακτηριστικῶν τοῦ μακαρίου. Ἐπειδὴ ὅμως ἡ βρωμιὰ τῆς ἁμαρτίας μουτζούρωσε τὸ κάλλος τῆς εἰκόνας, ἦλθε ὁ Χριστός, ποὺ μᾶς καθαρίζει μὲ τὸ δικό Του νερό, τὸ ὁποῖο εἶναι ζωογόνο καὶ ἀναβλύζει τὴν αἰώνια ζωή. Κι ἔτσι μποροῦμε ἐμεῖς ν' ἀποβάλουμε τὴν ἀσχημοσύνη τῆς ἁμαρτίας καὶ νὰ ἀνακαινισθοῦμε καὶ πάλι σύμφωνα μὲ τὴ μακάρια θεϊκὴ μορφή. Κι ὅπως στὴ ζωγραφικὴ τέχνη θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ ὁ εἰδικὸς στοὺς ἀρχάριους, πὼς καλὴ εἶναι ἐκείνη ἡ προσωπογραφία ποὺ ἔχει τὰ ἐπὶ μέρους συστατικά τοῦ σώματος τέτοια: ἔτσι νὰ εἶναι ἡ κόμη, οἱ κύκλοι τῶν ματιῶν, οἱ γραμμὲς τῶν φρυδιῶν, ἡ θέση τῶν παρειῶν καὶ ξεχωριστὰ ὅλα τὰ ἄλλα, μὲ τὰ ὁποῖα ὁλοκληρώνεται ἡ ὀμορφιά, ἔτσι καὶ ὁ Κύριος ποὺ ξαναζωγραφίζει τὴν ψυχή μας κατὰ τὴν ἀπομίμηση τοῦ μόνου μακαρίου, τοῦ Θεοῦ, περιγράφει μὲ τὸ λόγο τὰ ἰδιαίτερα στοιχεῖα ποὺ συμβάλλουν στὴν μακαριότητα. Καὶ πρῶτα λέγει: «Μακάριοι εἶναι οἱ πτωχοὶ κατὰ τὸ πνεῦμα, γιατί σ' αὐτοὺς ἀνήκει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».

Ἡ μακαριζόμενη πτωχεία

3. Ἀλλὰ ποιὸ κέρδος θὰ προκύψει ἀπὸ τὴν μεγάλη αὐτὴ δωρεὰ τοῦ Κυρίου, ἂν δὲν ἀνακαλύψουμε τὸ βαθύτερο νόημα ποὺ κρύβεται στὸ βάθος τοῦ λόγου; Γιατί καὶ στὴν ἰατρικὴ πολλὰ φάρμακα ἀπὸ τὰ ἀκριβὰ καὶ δυσεύρετα παραμένουν ἀχρησιμοποίητα καὶ ἀνώφελα γιὰ ὅσους ἀγνοοῦν τὴν ἀξία τους, μέχρι ποὺ νὰ μάθουμε ἀπὸ τοὺς εἰδικοὺς σὲ τί εἶναι χρήσιμο τὸ καθένα ἀπὸ αὐτά. Τί σημαίνει, λοιπόν, ἡ πτωχεία τοῦ πνεύματος, μὲ τὴν ὁποία ἐξασφαλίζεται ἡ κατάκτηση τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν; Ἀπὸ τὴν ἁγία Γραφὴ ἔχουμε μάθει δύο εἴδη πλούτου. Ὁ ἕνας εἶναι ἀξιοθαύμαστος καὶ ὁ ἄλλος ἀξιοκατάκριτος. Καὶ ὁ πλοῦτος τῶν ἀρετῶν εἶναι θαυμαστός, ἐνῶ ὁ ὑλικὸς καὶ γήινος κατακρίνεται. Γιατί ὁ μὲν ἕνας γίνεται κτῆμα τῆς ψυχῆς, ὁ δὲ ἄλλος εἶναι ἐπιτήδειος γιὰ νὰ ἐξαπατᾶ τὶς αἰσθήσεις. Γὶ αὐτὸ ὁ Κύριος ἀπαγορεύει νὰ θησαυρίζουμε αὐτόν, ἐπειδὴ βρίσκεται ἐκτεθειμένος στὰ σκουλήκια γιὰ τροφὴ καὶ τὸν ἐπιβουλεύονται οἱ κλέφτες ( Ματθ. 6,19). Ἐπιβάλλει δὲ νὰ δείχνουμε προθυμία γιὰ τὸν πλοῦτο τῶν ἀνωτέρων ἀγαθῶν, ποὺ ἡ δύναμη τῆς φθορᾶς δὲν τὸν ἀγγίζει. Κι ὅταν λέγει σκουλήκια καὶ κλέφτες, ὑπονοεῖ ἐκεῖνον ποὺ καταστρέφει τοὺς θησαυροὺς τῆς ψυχῆς. Συνεπῶς ἂν ἡ φτώχεια ξεχωρίζεται ἀπὸ τὸν πλοῦτο, ἀσφαλῶς μποροῦμε κατ' ἀναλογία νὰ μάθουμε πὼς ὑπάρχει καὶ δύο εἰδῶν φτώχεια. Ἡ μία ἀπορρίπτεται, ἡ ἄλλη μακαρίζεται. Ἐκεῖνος π.χ. ποὺ εἶναι φτωχὸς ὡς πρὸς τὴν σωφροσύνη, ἢ στερεῖται τὸ πολύτιμο ἀπόκτημα τῆς δικαιοσύνης, ἢ τῆς σοφίας, ἢ τῆς σύνεσης, ἢ κάποιον ἄλλον ἀπὸ τοὺς πολύτιμους θησαυρούς, αὐτὸς ἀποδεικνύεται πεινασμένος, χωρὶς κτήματα καὶ φτωχός, ἄθλιος γιὰ τὴ φτώχεια καὶ ἀξιολύπητος γιὰ τὴν ἔλλειψη πολύτιμων κτημάτων. Ἐνῶ ὁ ἄλλος ποὺ θεληματικὰ στερεῖται ὅλα, ὅσα ὑπονοοῦνται γύρω ἀπὸ τὴν κακία, καὶ δὲν ἔχει ἀποθηκεύσει στὶς ἀποθῆκες του κανέναν ἀπὸ τοὺς θησαυροὺς τοῦ διαβόλου, ἀλλὰ ἔχει ζῆλο πνευματικὸ καὶ μ' αὐτὸν θησαυρίζει γιὰ τὸν ἑαυτὸ του τὴν φτώχεια ἀπὸ τὰ κακά, αὐτὸς μπορεῖ νὰ παρουσιασθεῖ ἀπὸ τὸν Κύριο ὅτι βρίσκεται μέσα στὴ μακάρια φτώχεια, τῆς ὁποίας καρπὸς εἶναι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Ὁρᾶτε τὸ μέτρον τῆς ἑκουσίας πτωχείας

4. Ἀλλὰ ἂς ξαναγυρίσουμε στὴν ἐπεξεργασία τοῦ θησαυροῦ κι ἂς μὴν ἀπομακρυνθοῦμε ἀπὸ τὴν ἀνακάλυψη τοῦ κρυμμένου μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ μεταλλείου. Μακάριοι εἶναι, λέγει, οἱ πτωχοὶ κατὰ τὸ πνεῦμα. Τὸ ἔχουμε πεῖ αὐτὸ κατὰ κάποιο τρόπο καὶ πιὸ μπροστά, θὰ τὸ ποῦμε ὅμως καὶ τώρα, ὅτι σκοπὸς τοῦ ἐνάρετου βίου εἶναι ἡ ἐξομοίωση πρὸς τὸ Θεό. Ὅμως αὐτὸ ποὺ εἶναι χωρὶς πάθη καὶ καθαρό, ξεφεύγει ἐξολοκλήρου τὴν ἀπομίμηση ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Γιατί εἶναι ἐντελῶς ἀδύνατο νὰ ἐξομοιωθεῖ ἡ ἐμπαθὴς ζωὴ πρὸς τὴ φύση ποὺ δὲν ἐπιδέχεται πάθη. Ἂν ὅμως μόνο ὁ Θεὸς εἶναι μακάριος, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος (Α΄ Τιμ. 6,15), κι ἡ συμμετοχὴ τοῦ ἀνθρώπου στὴ μακαριότητα γίνεται μὲ τὴν ἐξομοίωση πρὸς τὸν Θεό, τότε ἡ μίμηση εἶναι ἀδύνατη. Συνεπῶς ἡ μακαριότητα εἶναι κάτι τὸ ἄφθαστο γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Κι ὅμως, ὑπάρχουν ὁρισμένες ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ ποὺ μποροῦν, ὅσοι θέλουν, νὰ τὶς μιμηθοῦν. Ποιὲς εἶναι αὐτές; Νομίζω ὅτι ὁ Κύριος ὀνομάζει πτωχεία τοῦ πνεύματος τὴ θεληματικὴ ταπεινοφροσύνη. Πρότυπο αὐτῆς μᾶς προβάλλει ὁ Ἀπόστολος τὴν πτωχεία τοῦ Κυρίου, «ὁ Ὁποῖος γιὰ μᾶς ἐπτώχευσε, μολονότι εἶναι πλούσιος, προκειμένου νὰ γίνουμε ἐμεῖς πλούσιοι χάρη στὴ δική του πτωχεία» (Β΄ Κορ. 8, 9). Ὅλες οἱ ἄλλες ἰδιότητες, ὅσες ἀναφαίνονται γύρω ἀπὸ τὴ θεία φύση, ξεπερνοῦν τὰ μέτρα τῆς ἀνθρώπινης φύσης, ἐνῶ ἡ ταπεινότητα εἶναι γιὰ μᾶς ἔμφυτη καὶ συνυπάρχει μὲ ὅσους προέρχονται ἐκ τῶν κάτω κι ἔχουν τὰ συστατικά τους γήινα καὶ στὴ γῆ ξαναπέφτουν. Σὺ ὁ ἴδιος ἀποκτᾶς τὰ χαρακτηριστικά τῆς μακαριότητας ὅταν μιμεῖσαι τὸν Θεὸ στὸ μέτρο τοῦ φυσικὰ δυνατοῦ. Κι ἂς μὴ νομίσει κανεὶς πὼς ἡ ταπεινοφροσύνη πετυχαίνεται μὲ εὐκολία καὶ χωρὶς κόπο. Τὸ ἀντίθετο συμβαίνει. Εἶναι ἡ πιὸ κουραστικὴ ἀρετὴ ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἄλλη ποὺ ἐπιδιώκουμε. Κι αὐτὸ γιατί; Διότι ἐνῶ κοιμᾶται ὁ ἄνθρωπος, ποὺ ἔχει δεχθεῖ τὰ σπέρματα τοῦ καλοῦ, δέχεται τὸ σπόρο τῆς ἀντίθετης σπορᾶς ἀπὸ τὸν ἐχθρό τῆς ζωῆς μας καὶ ριζώνει τὸ ζιζάνιο τῆς ὑπερηφάνειας. Γιατί μ' ὅποιο τρόπο ἔριξε τὸν ἑαυτό του στὴ γῆ, ἐκεῖνος, δηλ. ὁ διάβολος, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο συμπαρέσυρε μαζί του στὴν κοινὴ πτώση καὶ τὸ ταλαίπωρο γένος τῶν ἀνθρώπων. Καὶ δὲν ὑπάρχει κανένα ἄλλο παρόμοιο κακὸ γιὰ τὴ φύση μας, ὅπως τὸ κακὸ ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια. Τὸ πάθος, λοιπόν, τῆς ἔπαρσης φυτρώνει κατὰ κάποιο τρόπο μέσα σχεδὸν σὲ κάθε ἄνθρωπο. Γι’ αὐτὸ ὁ Κύριος ἀπὸ τὸ σημεῖο αὐτὸ ἀρχίζει τοὺς μακαρισμοὺς ξεριζώνει ἀπὸ τὸ χαρακτήρα μας τὴν ὑπερηφάνεια ὡς ἄλλο πρωταρχικὸ κακό, μὲ τὸ νὰ μᾶς συμβουλεύει νὰ μιμούμαστε Ἐκεῖνον, ποὺ θεληματικὰ ἐπτώχευσε καὶ ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ ἀληθινὰ μακάριος. Ἔτσι θὰ τραβήξουμε πάνω μας τὴν κοινωνία τῆς μακαριότητας, ἀφοῦ θὰ ἔχουμε ἐξομοιωθεῖ μὲ τὸ νὰ πτωχεύσουμε θεληματικά, ὅσο μποροῦμε κι ὅποιοι κι ἂν εἴμαστε. Νὰ ἔχετε μέσα σας τὸ φρόνημα ἐκεῖνο, γράφει ὁ Ἀπόστολος ( Φιλιπ. 2, 5 κ.ἑ. ) ποὺ εἶχε κι ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος μολονότι ἦταν Θεός, δὲν θεώρησε κλεμμένο ἀγαθὸ τὸ νὰ εἶναι ἴσος μὲ τὸ Θεό, ἀλλὰ ἄδειασε τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὴ θεότητα καὶ πῆρε τὴ μορφὴ τοῦ δούλου. Τί ἄλλο πτωχότερο ὑπάρχει ἀπὸ τὸ νὰ ἔλθει σὲ ἐπικοινωνία μὲ τὴ φτωχή μας φύση; Ὁ Βασιλιὰς ἐκείνων ποὺ βασιλεύουν κι ὁ Κύριος ἐκείνων ποὺ ἐξουσιάζουν, θεληματικὰ φοράει τὸ δουλικὸ σχῆμα. Ὁ Κριτὴς τῶν πάντων γίνεται ὑποτελὴς καὶ πληρώνει φόρο στοὺς δυνάστες. Ὁ Κύριος τῆς δημιουργίας κατεβαίνει στὸ σπήλαιο. Δὲ βρίσκει θέση στὸ χάνι Ἐκεῖνος ποὺ περικρατεῖ τὰ πάντα, ἀλλὰ πετιέται σὲ μία ἄκρη μέσα στὴ φάτνη τῶν ἀλόγων ζώων. Ὁ καθαρὸς καὶ ἀκηλίδωτος παίρνει πάνω του τὸ μολυσμὸ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Καὶ ἀφοῦ περάσει ἀπὸ ὅλες τὶς φάσεις τῆς πτωχείας μας, φθάνει καὶ σ' αὐτὴ τὴ δοκιμὴ τοῦ θανάτου. Βλέπετε τὸ μέγεθος τῆς θεληματικῆς συγκατάβασης; Καὶ γεύεται ἡ ζωὴ τὸ θάνατο. Ὁ Κριτὴς ὁδηγεῖται στὸ δικαστήριο. Ὁ Κύριος τῆς ζωῆς τῶν ὄντων φθάνει, γιὰ νὰ ἀκούσει τὴν ἀπόφαση τοῦ δικαστῆ. Ὁ Βασιλιὰς κάθε ὑπερκόσμιας δύναμης δὲν ἀποφεύγει τὰ χέρια τῶν δημίων. Πρὸς αὐτὸ τὸ πρότυπό σου, λέγει ὁ Ἀπόστολος, νὰ ἀποβλέπει τὸ μέτρο τῆς ταπεινοφροσύνης σου.

Ἡ ματαιότητα τῆς ἀλαζονείας

5. Μοῦ φαίνεται ὅμως πὼς ἴσως εἶναι καλὸ νὰ ἐξετάσουμε καὶ τὸν παραλογισμὸ τοῦ πάθους αὐτοῦ, ὥστε νὰ γίνει εὔκολα κατορθωτὴ γιὰ μᾶς ἡ μακαριότητα, ἀφοῦ μὲ μεγάλη ἐπιδεξιότητα κι εὐκολία θὰ πετυχαίνουμε τὴν ταπεινοφροσύνη. Γιατί ὅπως οἱ καλοὶ γιατροί, ἐξουδετερώνοντας τὸ αἴτιο ποὺ γεννάει τὴ νόσο, ἐλέγχουν εὔκολα τὴν ἀρρώστια, ἔτσι κι ἐμεῖς θὰ κάνουμε εὐκολοπερπάτητο γιὰ τοὺς ἑαυτούς μας τὸ δρόμο τῆς ταπεινοφροσύνης, ὅταν ὑποτάξουμε μὲ τὴ σκέψη τὴν ἀλαζονεία τῶν ὑπερηφάνων.

Ἀπὸ ποιὸ σημεῖο θὰ ἀποδείκνυε κανεὶς καλύτερα τὴ ματαιότητα τῆς περηφάνιας; Ἀπὸ ποιὸ ἄλλο παρὰ ἀπὸ τὸ νὰ ἀποδείξει ποιὰ ἀκριβῶς εἶναι ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου; Γιατί ὅποιος ἐξετάζει τὸν ἑαυτό του καὶ ὄχι τὰ γύρω ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, δικαιολογημένα δὲν θὰ καταντήσει σὲ αὐτὸ τὸ πάθος. Τί εἶναι, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος; Θέλεις νὰ σοῦ πῶ τὸν πιὸ σεβαστὸ καὶ τὸν πιὸ ὑπολογίσιμο ἀπὸ ὅλους τους λόγους; Ἄκουσε λοιπόν. Ἐκεῖνος ποὺ στολίζει τὰ ἀνθρώπινα καὶ διαμορφώνει τὴν ἀνθρώπινη εὐγένεια κατὰ τρόπο ὑπερβολικὰ ἐντυπωσιακό, καταρτίζει τὴν γενεαλογία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἀπὸ τὴν λάσπη. Κι ἂν θελήσεις νὰ μάθεις τὸν συνηθισμένο κι ἀκριβῆ τρόπο τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου, ἄφησε, καλύτερα νὰ μὴν πεῖς τίποτε γι’ αὐτόν. Νὰ μὴν πεῖς λέξη. Νὰ μὴν ξεσκεπάσεις, ὅπως ὁρίζει ὁ Νόμος ( Λευτ. 18,6 κ.ἑ ) τὴν ἀσχημοσύνη τοῦ πατέρα σου καὶ τῆς μητέρας σου. Νὰ μὴν κοινολογήσεις, ὅσα ἀξίζουν νὰ ξεχαστοῦν καὶ νὰ ἀποσιωπηθοῦν ἐντελῶς. Καὶ ἔπειτα δὲν ντρέπεσαι, ἐσὺ ποὺ εἶσαι χωματένιο ὁμοίωμα καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο γίνεσαι σκόνη, σύ, ποὺ σὰν τὴν φούσκα ἔχεις μέσα σου τὸ φούσκωμα, τὸ ὁποῖο γρήγορα χάνεται, ὅταν γεμίζεις ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια καὶ καίγεσαι ἀπὸ παντοῦ ἐξαιτίας τῆς ἀλαζονείας καὶ μὲ τὶς ἀνόητες ἰδέες παίρνουν τὰ μυαλά σου ἀέρα; Δὲν προσέχεις καὶ στὰ δύο ἄκρα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, δηλαδὴ καὶ πῶς ἀρχίζει καὶ σὲ τί καταλήγει;

Ἀλλὰ περηφανεύεσαι γιὰ τὴ νεότητά σου καὶ κοιτάζεις τὴν ἡλικία στὸ ἄνθος της καὶ καυχιέσαι γιὰ λίγο, γιατί τὰ χέρια σου εἶναι ἀκμαιότατα γιὰ νὰ κινοῦνται καὶ τὰ πόδια ἐλαφρὰ γιὰ τὸ πήδημα κι ἀνεμίζουν στὸ ἐλαφρὸ ἀεράκι τὰ μαλλιὰ καὶ στὰ μάγουλα ξεφυτρώνει τὸ πρῶτο ἀνδρικὸ τρίχωμα καὶ γιατί τὸ φόρεμά σου καταστολίζεται μὲ τὸ πορφυρὸ βάψιμο καὶ τὰ μεταξωτὰ φορέματά σου τὰ ἔχεις κεντήσει μὲ παραστάσεις πολεμικὲς ἢ κυνηγετικὲς ἢ μὲ ἄλλες ἱστορίες; Ἢ μήπως (περηφανεύεσαι) νὰ προσέχεις μὲ σχολαστικότητα τὰ πέδιλα ποὺ γυαλίζουν στὸ μαῦρο χρῶμα καὶ σ' εὐχαριστοῦν ἰδιαίτερα κατὰ τρόπο περίεργο μὲ τὶς γραμμὲς τῆς ραφῆς τους; Σ' αὐτὰ προσέχεις καὶ δὲν βλέπεις τὸν ἑαυτό σου; Νὰ σοῦ δείξω, σὰν σὲ καθρέφτη, ποιὸς εἶσαι καὶ τί ἀκριβῶς εἶσαι.

Ὄνειρο ποὺ φαίνεται καὶ χάνεται κάθε στιγμὴ

6. Δὲν εἶδες σὲ νεκροταφεῖα τὰ μυστήρια τῆς ἀνθρώπινης φύσης μας; Δὲν εἶδες τὸν στοιβαγμένο σωρὸ τῶν ὀστῶν; Κρανία ἀπογυμνωμένα ἀπὸ σάρκες, θέαμα φοβερὸ κι ἀπαίσιο, νὰ φαίνονται μὲ ἀδειανὲς τὶς κόγχες τῶν ματιῶν. Εἶδες στόματα ἀνοικτὰ ( χάσκοντα ) καὶ τὰ ὑπόλοιπα μέλη τοῦ σώματος νὰ ἔχουν διασκορπιστεῖ ἀπὸ τὸ συναρμολογημένο σῶμα; Ἂν εἶδες ἐκεῖνα, μέσα σ' ἐκεῖνα ἔχεις δεῖ τὸν ἑαυτό σου. Ποῦ εἶναι τὰ σημάδια τοῦ σημερινοῦ ἄνθους; Ποῦ εἶναι τὸ ὡραῖο χρῶμα τοῦ μάγουλου; Ποῦ εἶναι τὸ χαμόγελο ποὺ ἄνθιζε στὰ χείλη; Ποῦ εἶναι μέσα στὰ μάτια ἡ αὐστηρὴ ὀμορφιά, ἡ ὁποία φωτιζόταν ἐλαφρὰ κάτω ἀπὸ τὸ περίβλημα τῶν φρυδιῶν; Ποῦ εἶναι ἡ ἴσια μύτη στὴ μέση τῆς ὀμορφιᾶς τῶν παρειῶν. Ποῦ εἶναι τὰ ριγμένα πάνω στὸν αὐχένα μαλλιά; Ποῦ εἶναι οἱ γύρω ἀπὸ τοὺς κροτάφους πλεξίδες; Ποῦ εἶναι τὰ χέρια ποὺ ἐξαπολύουν βέλη; Ποῦ εἶναι τὰ πόδια ποὺ καβαλλικεύουν ἄλογα; Ἡ πορφύρα, ἡ βύσσος, ὁ ἐλαφρὸς ἐπενδύτης, ἡ ζώνη, τὰ πέδιλα, τὸ ἄλογο, τὸ τρέξιμο, ἡ αὐθάδης ἔπαρση, ὅλα ἐκεῖνα μὲ τὰ ὁποῖα αὐξάνει τώρα ἡ ἀλαζονεία σου; Πές μου ποῦ διακρίνεις σ' ἐκείνους αὐτά, γιὰ τὰ ὁποῖα τώρα περηφανεύεσαι καὶ ὑψηλοφρονεῖς; Ποιὸ ὄνειρο εἶναι τόσο ἀνύπαρκτο; Ποιὰ φαντασιοκοπήματα ποὺ γεννιῶνται στὸν ὕπνο εἶναι τέτοια; Ποιὰ σκιὰ εἶναι τόσο ἀδύνατη καὶ ἄπιαστη, ὅπως εἶναι τὸ νεανικό σου ὄνειρο, ποὺ ἅμα φανεῖ, ἀμέσως χάνεται; Κι αὐτὰ μὲν εἶχα νὰ ὑπενθυμίσω στοὺς νέους, ποὺ ἀνοηταίνουν ἐξαιτίας τῆς ἀσυμπλήρωτης ἡλικίας τους.

Τί νὰ πεῖ κανεὶς ὅμως γιὰ τοὺς ἤδη ὥριμους; Γι’ αὐτοὺς ἡ μὲν ἡλικία πέρασε, ὁ χαρακτήρας εἶναι ὅμως ἀσταθὴς κι ἡ ἀσθένεια τῆς περηφάνειας ἐπιδεινώνεται. Ὑψηλοφροσύνη ὀνομάζουν αὐτὴ τὴν ἀρρώστια τοῦ χαρακτήρα. Αἰτία δὲ τῆς περηφάνειας, ὥς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, εἶναι ἡ ἀρχομανία καὶ ἡ σχετικὴ μ' αὐτὴν ἐξουσία. Καὶ τὸ παθαίνουν αὐτὸ εἴτε ὅταν πάρουν στὰ χέρια τους τὴν ἐξουσία, εἴτε ὅταν προετοιμάζονται γι’ αὐτήν, ἢ ἀκόμη ἀπὸ σχετικὲς μὲ αὐτὲς διηγήσεις, ποὺ ἀνανεώνουν πολλὲς φορὲς τὴν ἀσθένεια. Καὶ ποιὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ θὰ μπορέσουν νὰ τὸν ἀκούσουν, ἀφοῦ τὰ αὐτιὰ τους ἔχουν βουλώσει ἀπὸ τὶς φωνὲς τῶν κηρύκων; Ποιὸς μπορεῖ νὰ τοὺς πείσει, ὅτι δὲν διαφέρουν καθόλου ἀπὸ ἐκείνους, ποὺ κινοῦνται ἐπιδεικτικὰ πάνω στὴν θεατρικὴ σκηνή; Ἀλλὰ ἐκεῖνοι τουλάχιστον φοροῦν κι ἕνα προσωπεῖο ἀπὸ τὰ λεπτοκαμωμένα, καὶ πορφύρα χρυσοκέντητη, κι ἡ πομπὴ της γίνεται πάνω σὲ ἅρμα καὶ παρόλα αὐτὰ σ' αὐτοὺς δὲν εἰσχωρεῖ τὸ μικρόβιο τῆς περηφάνιας ἐξαιτίας ὅλων αὐτῶν. Ἀλλὰ ὅποια ἰδέα ἔχουν γιὰ τὸν ἑαυτὸ τους πρὶν ἀνεβοῦν στὴ σκηνή, τὴν ἴδια διατηροῦν μέσα τους καὶ ὅταν βρίσκονται πάνω στὴ σκηνή. Καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὸ δὲν στεναχωροῦνται ὅταν κατέβουν ἀπὸ τὸ ἅρμα καὶ ὅταν ἀφαιρέσουν τὸ προσωπεῖο. Ὅσοι ὅμως κινοῦνται ἐπιδεικτικὰ πάνω στὴ σκηνὴ τῆς ζωῆς, κατέχοντας κάποιο ἀξίωμα, δὲν σκέπτονται οὔτε τὸ πρὶν ἀπὸ λίγο, δηλ. τὸ αὔριο, καὶ φουσκώνουν ὅπως οἱ φοῦσκες μὲ τὸ φούσκωμα. Ἔτσι κι αὐτοὶ φουσκώνουν ἀπὸ τὴ μεγάλη φωνὴ τοῦ κήρυκα καὶ φοροῦν πάνω στὸν ἑαυτὸ τους τὰ χαρακτηριστικὰ κάποιου ξένου προσωπείου καὶ μεταβάλλουν τὴ φυσικὴ διάθεση τοῦ προσώπου τους καὶ δὲν γελοῦν ἢ παριστάνουν τὸν φοβισμένο. Ἐφευρίσκουν κι ἕνα τρόπο ὁμιλίας πιὸ σκληρό, κάνοντάς την νὰ μοιάζει μὲ φωνὴ θηρίου, γιὰ νὰ προκαλέσει κατάπληξη σὲ ὅσους τὴν ἀκούουν. Δὲν παραμένουν μέσα στὰ ἀνθρώπινα ὅρια, ἀλλὰ διαφημίζουν τοὺς ἑαυτούς τους ὡς ἀπιδιὰ τῆς θεϊκῆς δύναμης καὶ ἐξουσίας. Πιστεύουν πὼς εἶναι κύριοι τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου, ὅτι στὸν ἕνα ἀπ' αὐτοὺς ποὺ δικάζουν δίνουν ἀθωωτικὴ ψῆφο, ἐνῶ τὸν ἄλλο τὸν καταδικάζουν μὲ θάνατο. Καὶ δὲν προσέχουν οὔτε καὶ τοῦτο, ποιὸς δηλ. εἶναι ὁ ἀληθινὰ κύριος τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, ὁ ὁποῖος καθορίζει καὶ τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος της. Καὶ ὅμως αὐτὸ καὶ μόνο εἶναι ἀρκετὸ γιὰ τὸ χτύπημα τῆς ἀλαζονείας, τὸ ὅτι δηλ. βλέπουμε πολλοὺς ἀπὸ τοὺς ἄρχοντες νὰ ἁρπάζονται ἀπὸ τοὺς θρόνους τους καὶ ἀπὸ τὸ προσκήνιο τῆς ἐξουσίας καὶ νὰ μεταφέρονται ἔξω στοὺς τάφους κι ὁ θρῆνος γιὰ τὸ θάνατό τους νὰ διαδέχεται τὶς φωνὲς τῶν κηρύκων.

«... τῶν καθελκόντων πτωχεύσωμεν »

7. Πῶς εἶναι λοιπόν, κανεὶς κύριος τῆς ξένης ζωῆς, ὅταν εἶναι ξένος τῆς δικῆς του; Κι αὐτὸς ἂν μὲν εἶναι πτωχὸς στὸ πνεῦμα, δηλ. ταπεινός, καὶ προσβλέπει στὸ Χριστό, ποὺ γιὰ μᾶς θεληματικὰ πτώχευσε, κι ἀκόμη προσέχει στὴν ὁμοτιμία τῆς φύσης, δὲ θὰ βρίσκει καθόλου τὴν τιμὴ τοῦ ὁμοίου, ἐξαιτίας τῆς ψεύτικης ἐκείνης ἐπίδειξης γύρω ἀπὸ τὴν ἐξουσία. Αὐτὸς εἶναι ἀληθινὰ μακάριος, ἐπειδὴ μὲ τὴν ἐφήμερη ταπεινοφροσύνη πῆρε ὡς ἀντάλλαγμα τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Μὴν ἀπορρίψεις, ἀδελφέ, καὶ τὸν ἄλλο λόγο τῆς πτωχείας ποὺ ἀποφέρει ὡς κέρδος τὸν οὐράνιο πλοῦτο, καὶ λέγει «Πώλησε ὅλα τὰ ὑπάρχοντά σου καὶ μοίρασέ τα στοὺς πτωχοὺς καὶ ἔλα νὰ μὲ ἀκολουθήσεις καὶ θὰ ἀποκτήσεις θησαυρὸ στοὺς οὐρανοὺς» ( Ματθ. 19, 21). Γιατί νομίζω πὼς κι αὐτὴ ἡ πτωχεία δὲν εἶναι ἀσυμβίβαστη μ' ἐκείνη ποὺ μακαρίζει ὁ Κύριος. Γιατί λέγει πρὸς τὸ διδάσκαλο ὁ μαθητής: «Μακάριοι ὅσοι εἶναι πτωχοὶ στὸ πνεῦμα, γιατί σ' αὐτοὺς ἀνήκει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Θέλεις νὰ κατανοήσεις ποιὸς εἶναι ὁ πτωχὸς στὸ πνεῦμα; Ἐκεῖνος ποὺ ἀνταλάσσει τὸ πλοῦτο τῆς ψυχῆς μὲ τὴν ὑλικὴ εὐμάρεια. Πτωχεύει στὸ πνεῦμα ὅποιος πετάει ἀπὸ πάνω του, σὰν ἄλλο βάρος, τὸν ὑλικὸ πλοῦτο γιὰ νὰ ἀνέβει πρὸς τὰ ἄνω μετέωρος καὶ μέσα ἀπὸ τὸν ἀέρα, καθὼς λέγει ὁ Ἀπόστολος (Α΄ Θεσ. 4,16) «πορεύεται μαζὶ μὲ τὸ Θεὸ πάνω στὶς νεφέλες».

Τὸ χρυσάφι εἶναι πράγμα βαρύ. Βαριὰ εἶναι κι ὅλα τὰ ἐπιδιωκόμενα ὑλικὰ πλούτη. Ἀνάλαφρο καὶ πρὸς τὰ ἄνω φερόμενο πράγμα εἶναι ἡ ἀρετή. Μεταξύ τους, ὅμως, αὐτά, τὸ βαρὺ καὶ τὸ ἐλαφρό, εἶναι ἀντίθετα. Συνεπῶς εἶναι ἀδύνατο νὰ γίνει κανεὶς ἀνάλαφρος, ὅταν ἔχει καρφώσει τὸν ἑαυτὸ του πάνω στὸ βάρος τῆς ὕλης. Ἐὰν πρέπει, λοιπόν, νὰ ἀνεβοῦμε στὰ ψηλά, θὰ πτωχεύσουμε ὡς πρὸς ἐκεῖνα ποὺ μᾶς τραβοῦν πρὸς τὰ κάτω, γιὰ νὰ φθάσουμε στὰ ψηλά. Ποιὸς εἶναι ὁ τρόπος, μᾶς τὸ λέγει ὁ ψαλμωδός: «Σκορπίζει, δίνει στοὺς πεινασμένους, ἡ ἀρετὴ του μένει αἰώνια» ( Ψαλμ. 101, 9). Ὅποιος κοινωνεῖ στὴν πτωχεία τοῦ πτωχοῦ, κατατάσσει τὸν ἑαυτό του μὲ τὸν Χριστὸ ποὺ ἐπτώχευσε γιά μᾶς. Ἀφοῦ ὁ Κύριος ἐπτώχευσε, οὔτε κι ἐσὺ νὰ φοβηθεῖς στὴν πτωχεία. Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ γιὰ μᾶς ἐπτώχευσε, βασιλεύει σ' ὅλη τὴ δημιουργία. Ἄν, λοιπόν, πτωχεύσεις μαζὶ μὲ τὸν πτωχεύσαντα Κύριο καὶ θὰ βασιλεύσεις μαζὶ μὲ τὸν Βασιλεύοντα. Ἀλήθεια, εἶναι μακάριοι οἱ πτωχοὶ στὸ πνεῦμα, ἐπειδὴ σ' αὐτοὺς ἀνήκει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Εἴθε κι ἐμεῖς νὰ βρεθοῦμε ἄξιοι αὐτῆς τῆς βασιλείας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, στὸν Ὁποῖο ἀνήκει ἡ δόξα κι ἡ ἐξουσία στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

--------------------------------------------------------------------------------------

πηγή: Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Λόγοι εις τους μακαρισμούς, Ἔκδ. Ἀποστολικὴ Διακονία, ἰστολόγιο paterikakeimena.blogspot.com

Πρὸς τοὺς Ἐπισκόπους τῆς Δύσεως, Μ. Βασιλείου (ἀπόσπασμα)

Γνώριμα δὲ τὰ θλίβοντα ἡμᾶς, κἄν ἡμεῖς μὴ λέγωμεν. Εἰς πᾶσαν τὴν οἰκουμένην ἐκκέχυται. Καταπεφρόνηται τὰ τῶν Πατέρων δόγματα, Ἀποστολικαὶ παραδόσεις ἐξουθένηνται, νεωτέρων ἀνθρώπων ἐφευρέματα ταῖς Ἐκκλησίαις ἐμπολιτεύεται· τεχνολογοῦσι λοιπόν, οὐ θεολογοῦσιν οἱ ἄνθρωποι· ἡ τοῦ κόσμου σοφία τὰ πρωτεῖα φέρεται παρωσαμένη τὸ καύχημα τοῦ Σταυροῦ. Ποιμένες ἀπελαύνονται, ἀντεισάγονται δὲ λύκοι βαρεῖς, διασπῶντες τὸ ποίμνιον τοῦ Χριστοῦ. Οἶκοι εὐκτήριοι ἔρημοι τῶν ἐκκλησιαζόντων, αἱ ἐρημίαι πλήρεις τῶν ὀδυρομένων. Οἱ πρεσβύτεροι ὀδύρονται, τὰ παλαιὰ συγκρίνοντες τοῖς παροῦσιν· οἱ νέοι ἐλεεινότεροι, μὴ εἰδότες οἵων ἐστέρηνται.

Μ. Βασιλείου, "Πρὸς τοὺς Ἐπισκόπους τῆς Δύσεως"
Ἀπόσπασμα

Απόδοση στη Νέα Ελληνική

Τα δεινά που μας θλίβουν είναι γνωστά, έστω κι αν εμείς δεν τα αναφέρουμε τώρα, καθώς έχουν καιρό τώρα ακουσθεί σε όλη την οικουμένη. Τα δόγματα των Πατέρων έχουν καταφρονηθεί, οι Αποστολικές παραδόσεις έχουν εξουθενωθεί και στις Εκκλησίες έχουν ισχύ τα εφευρήματα πολυμηχάνων ανθρώπων. Οι άνθρωποι τώρα περισσότερο τεχνολογούν, παρά θεολογούν και η σοφία του κόσμου, έχοντας απωθήσει το καύχημα του Σταυρού, κατέχει πλέον τα πρωτεία. Ποιμένες εξορίζονται και εισάγονται αντί αυτών λύκοι βαρείς, που διασπούν το ποίμνιο τού Χριστού. Οι ευκτήριοι οίκοι είναι ερηπωμένοι από εκκλησιαζομένους και οι ερημιές γεμάτες από ανθρώπους που υποφέρουν. Οι πρεσβύτεροι οδύρονται, συγκρίνοντας τα παλιά με τα παρόντα και οι νέοι είναι ελεεινότεροι, γιατί δεν γνωρίζουν ποιων αγαθών έχουν στερηθεί.

Εαυτόν μη αδικούντα, ουδείς παραβλάψαι δύναται... Ιερού Χρυσοστόμου

Η πραγματεία «Εαυτόν μη αδικούντα ουδείς παραβλάψαι δύναται» γράφτηκε τη εποχή της δευτέρας εξορίας του αγίου Χρυσοστόμου (404-407) και πιθανώς στην Κουκουσόν της Αρμενίας το έτος 406. Στην πραγματεία αυτή ο άγιος Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι η ευτυχία ή η δυστυχία, η ζημία ή η ωφέλεια στον άνθρωπο δεν εξαρτώνται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος ούτε από τους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, αλλά είναι καταστάσεις εντελώς υποκειμενικές. Η ευτυχία ή η δυστυχία εξαρτώνται μόνο από εμάς και ανάλογα με το αν τηρούμε ή όχι το θέλημα του Θεού. Συνεπώς δεν μπορούμε να κατηγορούμε την πρόνοια του Θεού αλλά ούτε και τους ανθρώπους ή τις συνθήκες που επικρατούν στην κοινωνία κάθε εποχής για το ότι μας συμβαίνει, αλλά μόνο τον εαυτό μας. Εμείς είμαστε οι μόνοι που μπορούμε να τον αδικήσουμε. Εάν εμείς δεν τον αδικούμε κανένας δεν μπορεί να μας αδικήσει. Ας δούμε την θαυμάσια αυτή πραγματεία του μεγάλου αγίου της Εκκλησίας μας σε περιληπτική διασκευή.

Γνωρίζω ότι ο λόγος μου θα φανεί παράδοξος και γελοίος.Μη απορρίψεις όμως καμμία γνώμη εκ των προτέρων, αν δεν ακούσεις τα επιχειρήματά της. Όσο δίκαια και σωστή κι αν φαίνεται η δική σου. Αυτό κάνουν και οι σωστοί δικαστές.

Σήμερα όλοι πιστεύουν ότι όλα έχουν γίνει άνω κάτω. Οι αδύνατοι αδικούνται, υβρίζονται, βλάπτονται. Οι πτωχοί καταδυναστεύονται... Όπως δεν μπορούμε να μετρήσουμε τα κύματα της θάλασσας, έτσι δεν μπορούμε να μετρήσουμε τις αδικίες που γίνονται. Και για όλα αυτά, λένε κάποιοι, φταίει η πρόνοια του Θεού.

Ας δούμε όμως τι είναι αδικία, τι είναι αρετή και από τι βλάπτεται.

Το σίδερο το βλάπτει η σκουριά, το μαλλί ο σκόρος, τα πρόβατα οι λύκοι, τα σώματα οι ασθένειες και ούτω καθ’ εξής. Λοιπόν τι βλάπτει την αρετή; Η φτώχεια, η ασθένεια, η χρηματική ζημία, η συκοφαντία, ο θάνατος; Μήπως η φυλακή, η εξορία, ο σεισμός, η πλημμύρα και γενικά το λεγόμενο φυσικό κακό; Ή μήπως την βλάπτει η αμαρτία και ότι καταστρέφει την αρετή;

Ας δούμε με παραδείγματα τι είναι αρετή.

Αρετή του αλόγου τι είναι; Μήπως να έχει χρυσά χαλινάρια, χρυσά λουριά, σέλα από μεταξωτά υφάσματα και να έχει χαίτη πλεγμένη με χρυσά σχοινιά; Ή να είναι γρήγορο, ανθεκτικό, ακούραστο, άφοβο και υπάκουο;

Αρετή της αμπέλου είναι να έχει κλήματα και φύλλα ωραία ή να είναι κατάφορτη από καρπούς;

Ποιά η αρετή του ανθρώπου;

Μήπως είναι τα χρήματα, για να φοβηθούμε την πτωχεία;

Μήπως η υγεία, για να φοβηθούμε την αρρώστια;

Μήπως η εκτίμηση των πολλών, για να φοβηθούμε την συκοφαντία;

Μήπως το ζην εική και ως έτυχε, για να φοβηθούμε το θάνατο;

Μήπως η ελευθερία για ν’ αποφύγουμε τη δουλεία;

Αρετή όμως είναι η των αληθών δογμάτων η ακρίβεια και η κατά βίο ορθότητα. Αυτά κανείς, ούτε ο διάβολος, μπορεί να μας τα αφαιρέσει, αν προσέχουμε.

Το παράδειγμα του Ιώβ μας αποκαλύπτει και πρακτικά όσα είπαμε θεωρητικά.

Ο διάβολος του αφαίρεσε την περιουσία, για να τον εξαναγκάσει να βλασφημήσει.

Του γέμισε το σώμα με έλκη, για να τον καταβάλει ψυχικά.

Τον πολύτεκνο τον έκανε άτεκνο, για να του σπάσει το ηθικό.

Δεν τον εξόρισε σε άλλη πόλη και οικία, αλλά τον πέταξε στην κοπριά.

Έκανε να τον απαρνηθούν και οι φίλοι του και η γυναίκα του.

Κι όμως εκείνος υπήρξε άκαμπτος και άτρωτος. Σε τίποτα δεν αδικήθηκε.

Τον Αδάμ δεν τον υποσκέλισε ο διάβολος, αλλά η απερισκεψία του και η ραθυμία του. 

Τον Άβελ δεν τον έβλαψε ο πρόωρος θάνατος ούτε τον Κάιν ωφέλησε ο φόνος. Ο πρώτος εγκωμιάζεται εις τους αιώνες και βλέπει το Θεό σαν φως, ο δεύτερος έχει γίνει σιχαμερός και απεχθής εις τους αιώνες και βλέπει το Θεό σαν φωτιά.

Τον Ιωσήφ τι τον έβλαψε το μίσος των αδελφών του, η συκοφαντία της γυναίκας του Πετεφρή, η φυλακή...

Τους αποστόλους οι οποίοι παλεύαν συνέχεια με πείνα, δίψα, γυμνότητα, διωγμούς, κατατρεγμούς, συκοφαντίες και στο τέλος μαρτύρησαν, τι αδικήθηκαν απ’ όλα αυτά. 

Τον φτωχό και ασθενή Λάζαρο τι τον ζημίωσε η φτώχεια, η εγκατάλειψη, η ασθένεια, η πείνα, η θέα της ευτυχίας των άλλων ενώ αυτός έπασχε; Όχι απλώς δεν τον βλάψανε όλα αυτά, αλλά αντίθετα εξ αιτίας αυτών πήρε τα στεφάνια, γιατί δεν βαρυγκώμησε και τα υπέμεινε όλα. Γιατί από μόνα τους αυτά ούτε μας δίνουν τη σωτηρία ούτε μας οδηγούν στην κόλαση.

Συνεπώς όχι μόνο δεν αδικείται κανείς από κανένα, αλλά και περισσότερα κερδίζει, εάν προσέχει τον εαυτό του.

Μα τότε, αφού δεν αδικεί κανείς, γιατί υπάρχει κόλαση και τόσες τιμωρίες; Μη συγχέουμε τα πράγματα. Γιατί δε λέω ότι κανείς δεν αδικεί, αλλά ότι κανείς δεν αδικείται. 

Πολλοί είναι οι αδικούντες, ουδείς όμως ο αδικούμενος.

Τον Ιωσήφ τον αδίκησαν οι αδελφοί του, αυτός όμως δεν αδικήθηκε.

Τον Άβελ το αδίκησε ο Κάιν, αλλά αυτός δεν αδικήθηκε.

Ο Θεός δεν καταργεί τις τιμωρίες λόγω της αρετής των πασχόντων. Διότι αυτοί, αν γίνονται καλύτεροι, το οφείλουν στην υπομονή τους και όχι στην κακία αυτών που τους επιβουλεύονται.

Συνεπώς σου αφαίρεσαν χρήματα; Πες ότι «γυμνός βγήκα από την κοιλιά της μητέρας μου και γυμνός θα φύγω (στον άλλο κόσμο) (Ιώβ 1,21). «Τίποτα δεν φέραμε στον κόσμο αυτό· φανερό είναι ότι και τίποτα δεν μπορούμε να πάρουμε μαζί μας (Α´Τιμ. 6,7).

Σε κακολόγησαν και σε περιέλουσαν με αμέτρητες βρισιές; Θυμήσου αυτά που είπε ο Κύριος μας, ότι «Αλλοίμονο σας, όταν σας επαινούν όλοι οι άνθρωποι (Λκ. 6,26). Είστε όμως μακάριοι όταν σας βρίζουν και σας καταδιώκουν και λένε ψευδόμενοι κάθε είδους συκοφαντία, εξ αιτίας μου. Να είστε χαρούμενοι όταν σας συμβαίνουν αυτά και να νιώθετε ικανοποίηση, γιατί ο μισθός σας είναι πολύς εις τους ουρανούς. Διότι τα ίδια έκαναν και στους προφήτες, που ήταν πριν από σας (Ματθ. 5,11-12).

Σε εξόρισαν; Κατάλαβε ότι δεν είναι εδώ η πατρίδα σου και ότι στην πραγματικότητα είσαι εξόριστος, όπου κι αν βρίσκεσαι.

Αρρώστησες; Πες αυτό που λέγει ο Παύλος ότι δεν απελπιζόμαστε, διότι όσο ο εξωτερικός άνθρωπος (το σώμα) διαρκώς φθείρεται, όμως ο εσωτερικός άνθρωπος (η ψυχή) διαρκώς ανανεώνεται (Β´Κορ. 4,16).

Αλλά μήπως κάποιος πέθανε κατά τρόπο μαρτυρικό; Θυμήσου τον Τίμιο Πρόδρομο, τον επίγειο άγγελο και τον επουράνιο άνθρωπο, πως σφαγιάστηκε, για να ικανοποιηθεί μια μοιχαλίδα και ελεεινή γυναίκα και να βραβευτεί η κόρη της που χόρεψε πορνικά. Όταν πάσχεις αδίκως τότε και τα αμαρτήματά σου συγχωρούνται και δίκαιος αποβαίνεις. 

Συνεπώς πως μπορεί να αδικηθεί κανείς, όταν έτσι έχουν τα πράγματα. Και κείνο που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι οι πραγματικά αδικημένοι είναι αυτοί που απεργάζονται την αδικία. Ο Κάιν, οι αδελφοί του Ιωσήφ, η Ηρωδιάδα, ο Ιούδας, ο διάβολος, είναι ελεεινοί και τρισάθλιοι και αδικημένοι, αλλά από τον εαυτό τους. Με όλη την κακία τους δεν πέτυχαν τίποτα και ενώ είναι αδικημένοι δεν είναι αξιολύπητοι.

Συνεπώς, για να επανέλθουμε στο πρώτο θέμα μας, αρετή δεν αποτελεί για τον άνθρωπο ούτε ο πλούτος, ούτε η χλιδή και η πολυτέλεια, ούτε η υγεία, ούτε η δόξα, ούτε η ελευθερία αλλά τα της ψυχής κατορθώματα. Θα θυμηθούμε εδώ τους στίχους του Διονυσίου Σολωμού (1797-1857) που ταιριάζουν απόλυτα με όσα υποστηρίζει ο άγιος Χρυσόστομος. «Χαρές και πλούτη κι αν χαθούν / και τα βασίλεια κι όλα / τίποτα δεν είναι / σαν στητή μένει η ψυχή κι ολόρθη».

Μόνο όταν βρίσουν κάποιον, τον συκοφαντήσουν, τον εξορίσουν, τον ληστέψουν και κείνος ερεθιστεί και βρίσει και καταραστεί και ανταποδώσει ΤΟΤΕ ΑΔΙΚΕΙΤΑΙ.

Μη πούμε ότι ήταν φοβερός ο πειρασμός και ανταπέδωσα, αφού τον Ιώβ που έζησε προ της χάριτος, δεν μπόρεσε να νικήσει κανείς να μη δικαιολογείται. Αλλά και τον Παύλο ας σκεφθούμε. Τα δεινά του δεν μπορούμε να τα απαριθμήσουμε. Φυλακίσθηκε, δέθηκε με αλυσίδες, μαστιγώθηκε, ραβδίστηκε, λιθοβολήθηκε, ναυάγησε, τον πολεμούσαν συνεχώς γνωστοί και άγνωστοι, αντιμετώπιζε συνεχώς διωγμούς, πείνα, γυμνότητα, δίψα, φτώχεια, καθημερινά απέθνησκε. Κι όμως συχνά αναφωνεί· «Χαίρω εν τοις παθήμασί μου» (Κολ. 1,24), «ου μόνον δε αλλά και καυχώμεθα εν ταις θλίψεσιν» (Ρωμ. 5,3) και άλλα παρόμοια. Αν ο Παύλος χαιρόταν και καυχάτο δια τα παθήματά του, που ήταν πολλά, ποιά απολογία θα έχουμε εμείς, που το ελάχιστο απ’ αυτά δεν υπομένουμε κι όμως βλασφημούμε;

«Μα αδικούμαι όταν με ληστέψουν, ακόμη κι αν δεν βλασφημήσω, διότι δεν μπορώ να δώσω ελεημοσύνη». Η πενία δεν είναι εμπόδιο για την ελεημοσύνη. Η χήρα της εποχής του προφήτη Ηλία έδωσε μια χούφτα αλεύρι και λίγο λάδι κι όμως ο Θεός την αντάμειψε. Η χήρα του ευαγγελίου έδωσε τον ελάχιστο οβολό εκ του υστερήματός της κι όμως έγινε το πρότυπο της ελεημοσύνης. Και έδωσε περισσότερα από τους πλουσίους κατά την αψευδή ρήση του Κυρίου μας. Άρα και σ’ αυτή την περίπτωση δεν αδικείσαι αλλά μάλλον ωφελείσαι.

Δίνετε σημασία στα ωραία της ζωής, που μοιάζουν με τα άνθη που σαπίζουν και τις σκιές. Όπως τα μικρά δίνουν σημασία στα παιχνίδια τους και σε ευτελή πράγματα. 

Δίνετε σημασία στον πλούτο.Τον θεωρείτε πολυτιμότερο από την υγεία, αφού χάριν αυτού πολλές φορές την θυσιάζετε. Τον θεωρείτε ανώτερο από τη ζωή, αφού κι αυτή τη διακινδυνεύετε και τη χάνετε χάριν αυτού. Τον θεωρείτε ανώτερο από την καλή υπόληψη, αφού χάριν αυτού κλέβετε και κάνετε μύρια όσα ανόσια και βδελυρά. Τον θεωρείτε ανώτερο από την πατρίδα, την οικογένεια, την φιλία, αφού χάριν αυτού ήρθατε σε σύγκρουση και διακοπή σχέσεων με συγγενείς και φίλους και προδώσατε και την πατρίδα. 

Υψώθηκε η μανία του πλούτου μέχρι τα σύννεφα. Κυρίευσε γη και θάλασσα. Κανείς δεν μπορεί να σβήσει αυτή τη φλόγα. Λύσσα αθεράπευτη, μανία ακατάσχετη, ασθένεια μη ιάσιμη, έρωτας που νικά κάθε άλλο έρωτα, κύριος απάνθρωπος που δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τους υπηρέτες του. 

Κι όμως ο πλούτος ούτε πιο σοφό σε κάνει, ούτε πιο φρόνιμο, ούτε πιο χριστό και φιλάνθρωπο, ούτε σε δίνει τη δύναμη ν’ αντιμετωπίζει τα πάθη σου αλλά μάλλον στα εξάπτει και σε υποδουλώνει σ’ αυτά. Εις τι αδικήθηκε ο Λάζαρος από την έλλειψη του πλούτου; Εις τι αδικήθηκε ο Παύλος; Και ο Ιούδας από τι έχασε το αποστολικό αξίωμα και τον ίδιο τον Χριστό;

Συνεπώς αυτόν που δεν θέλει να αδικήσει τον εαυτό του, κανείς άλλος δεν μπορεί να τον αδικήσει. Αυτόν δε που δεν θέλει να νήφει και να αγωνίζεται όσο μπορεί κανείς δεν μπορεί να τον ωφελήσει. 

Ας θυμηθούμε την παραβολή του σπορέως, που ενώ ο σπόρος είναι ίδιος ο καρπός είναι διαφορετικός, ανάλογα με τη γη που θα πέσει. 

Ας θυμηθούμε την οικία που κτίστηκε στην άμμο και έπεσε. Δεν την ρίξανε οι καιρικές συνθήκες αλλά τα σαθρά θεμέλια. Η βροχή φανερώνει τις τρύπες της σκεπής, αλλά δεν τις δημιουργεί. 

Ο Ιούδας χωρίς κανένα πειρασμό έπεσε, αφού απόλαυσε μεγάλη καλωσύνη, ενώ ο Παύλος με πολλούς πειρασμούς και δοκιμασίες όχι μόνο δεν έπεσε αλλά ανεδέιχθη o μέγας των αποστόλων.

Ο ιουδαϊκός λαός τα είχε όλα στην έρημο. Είχε τη νεφέλη που, αφ’ ενός μεν τους οδηγούσε που θα πάνε, αφ’ ετέρου την ημέρα τους σκέπαζε από τον ήλιο και τη νύχτα τους φώτιζε. Είχαν συνεχώς από τον ουρανό το μάννα και τα ορτύκια για να τρέφονται. Οι πέτρες ανέβλυζαν νερό για να πίνουν. Ασθένεια δεν υπήρχε όλη την περίοδο που περιπλανήθηκαν στην έρημο (Ψαλμ. 104,37). Βάδιζαν ανάμεσα στην θάλασσα, κέρδιζαν μάχες. Ο Θεός τους έδωσε το νόμο του. Κι όμως συνεχώς τον παραπίκραναν και ήρθε στιγμή που αντ’ αυτού λάτρευσαν το χρυσό μοσχάρι που οι ίδιοι έκαναν. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής τους από τα 2.000.000 ψυχές που εξήλθαν από την Αίγυπτο μόνο 2, Ο Ιησούς του Ναυή και ο Χάλεβ, να εισέλθουν στη γη της επαγγελίας.

Οι Νινευΐτες δεν είχαν τίποτα. Βάρβαροι, αλλόφυλοι, αλλόθρησκοι, χωρίς προφήτες και θαύματα, πιστέψαν στον Ιωνά και σώθηκαν. Ανακάλεσαν απόφαση του Θεού να τους καταστρέψει. Ενώ η κακία τους είχε ανεβεί μέχρι τον ουρανό, σε τρεις μέρες –με νηστεία, πένθος, μετάνοια­– διώξανε τη θεόσταλτη οργή. Έτσι τα θαύματα που απόλαυσαν οι Ισραηλίτες δεν τους ωφέλησαν τίποτα ούτε ζημίωσε τους Νινευΐτες σε τίποτα η μη συμμετοχή σ’ αυτά.

Οι τρεις παίδες εν καμίνω.Νέοι, ανώριμοι, εξόριστοι, αιχμάλωτοι· μακριά από το ναό των Ιεροσολύμων, τους ιερείς και τις θυσίες· μακριά από ανθρώπους που μπορούσαν να τους στηρίξουν, μέσα στους πειρασμούς των ανακτόρων. 

Τους διέταξε ο βασιλεύς να συμμετέχουν σε συβαριτική και ακάθαρτη τράπεζα κι αυτή αρνήθηκαν ενώ είχαν πολλές δικαιολογίες να το κάνουν. Πείσαν με τους λόγους τους τον αξιωματούχο του βασιλιά και δέχθηκε αυτοί να σιτίζονται με τις δικές τους τροφές. Εν τέλει αυτοί ήταν οι πιο υγιείς και ροδοκόκκινοι από τους άλλους που σιτιζόταν από την τράπεζα του βασιλιά (Δαν. 1ο κεφ.). Εάν κάνεις όσα εξαρτώνται από σένα, τότε βάζει και ο Θεός το χέρι του. Έτσι οι τρεις παίδες δοξάστηκαν περισσότερο απ’ ότι αν έμεναν στο Ισραήλ ελεύθεροι και άνετοι.

Μόλις πέτυχαν αυτό το κατόρθωμα καλούνται σε άλλο. Μπαίνουν στην κάμινο του πυρός, γιατί δεν προσκυνούσαν την εικόνα του Ναβουχοδονόσορος. Και κει είναι που δοξάσθηκαν. Ενώ οι στρατιώτες που ρίχνανε τα ξύλα καήκανε τα γένια τους, τα μαλλιά τους και τα ρούχα τους από την υπερβολική πυρά, εκείνοι δεν πάθανε τίποτα. Αντίθετα δροσιζόμενοι και αλώβητοι ψάλλανε με έξαρση και ενθουσιασμό. Η ψαλμωδία που ψάλλανε τότε έγινε ψαλμωδία της Εκκλησίας και ψάλλεται σ’ ολόκληρη την οικουμένη και θα ψάλλεται μέχρι Β´Παρουσίας. Ο άγιος Χρυσόστομος δεν θαυμάζει για το υπερφυσικό και καταπληκτικό θαύμα, αλλά για το ότι δέχθηκαν να καούν χάριν των αληθινών δογμάτων. Θαυμάζει για τα λόγια που είπαν. «Υπάρχει ο Θεός εις τους ουρανούς, τον οποίον εμείς λατρεύουμε και ο οποίος είναι ικανός να μας σώσει από τη φωτιά και από τα χέρια σου βασιλιά. Κι αν όμως δεν θελήσει να το κάνει, να ξέρεις βασιλιά ότι εμείς τους θεούς σου δεν τους λατρεύουμε και την εικόνα σου τη χρυσή δεν την προσκυνούμε» (Δαν. 3,16-18). Με αυτά που είπαν ήδη υπήρξαν νικητές. Αργότερα βέβαια έδειξαν και την πίστη τους έμπρακτα. Λοιπόν σε τι τους αδίκησε ο Ναβουχοδονόσορας.

Οι Ιουδαίοι είχαν ναό και θυσιαστήριο, κιβωτό, χερουβίμ, ιλαστήριο, ιερείς, θυσίες, τους προφήτες, συνεχή θαύματα του Θεού. Κι όμως έστησαν είδωλα μέσα στο ναό, έκαναν ανθρωποθυσίες, έκαναν του κόσμου τα άτοπα.

Συνεπώς ας μη νομίζουμε, όταν αμαρτάνουμε, ότι μας αρκούν προς απολογία η δυσκολία των καιρών ή των περιστάσεων, ή οι ανάγκες και η βία και η τυραννική εξουσία των αρχόντων. «Τον εαυτόν μη αδικούντα ουδείς παραβλάψαι δύναται».

Διασκευή : Αρχ. Μελέτιος Βαδραχάνης

πηγή : p.meletios.com

Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Λόγος στὰ Ἅγια Θεοφάνεια

Ἡ πηγὴ τῶν εὐαγγελικῶν διδαγμάτων ἀνεῳγμένους ἔχει τοὺς ῥύακας, καὶ εἴ τις διψῶν πίνει ἐξ ἐκείνης τῆς πηγῆς, καὶ ζωοποιεῖται· ζωοποιεῖται δὲ κατὰ πνεῦμα καὶ τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν, εὐφροσύνην ὑπὲρ οἶνον δεχόμενος. Ἀκόρεστος γὰρ ἡ γλυκύτης τῶν πνευματικῶν λογίων· οὐ γὰρ εὐφραίνει κοιλίαν, ἀλλὰ καρδίαν, καὶ λογισμοὺς εὐσεβῶν εἰς φιλοθεΐαν ἄγει. Ἤκουες γὰρ ἀρτίως ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου βοῶντος πρὸς τὸ συνελθὸν πανταχόθεν καὶ βαπτιζόμενον τὸ τῶν Ἰουδαίων πλῆθος· Ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν. Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος· ὀπίσω, διὰ τὸν τόκον τῆς γεννήσεως. Ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστὶν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι.

Καὶ ποῖα ὑποδήματα βαστακτέα ὑπεφέρετο ὁ Κύριος, ὅτι ἔλεγεν, Οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι; Ἐνταῦθα ὑποδήματα, τὰ τῆς οἰκονομίας μυστήρια λέγει· ὑποδήματα γὰρ ἡ ἐνανθρώπησις τοῦ Κυρίου προσαγορεύεται...

Καὶ τούτου μάρτυς ὁ Κύριος διὰ τοῦ προφήτου κράζων· Ἐπὶ τὴν Ἰδουμαίαν ἐκτενῶ τὸ ὑπόδημά μου. Διὰ τοῦτο καὶ ὑποπόδιον ἤκουσεν ἡ τοῦ Κυρίου ἐνανθρώπησις, ὡς ἐπὶ γῆς ὀφθεῖσα, καὶ τὸ τέρμα τῆς γῆς καταλαβοῦσα. Ὅπερ καὶ ὁ προφήτης ἐκ τῶν ἑκατέρων τὴν ἐμφάνειαν ποιούμενος ἐκέκραγεν· Ὑψοῦτε Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν, καὶ προσκυνεῖτε τῷ ὑποποδίῳ τῶν ποδῶν αὐτοῦ. Ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστὶν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί. Οὗ τὸ πτύον ἐν χειρὶ αὐτοῦ· καὶ τὸν μὲν σῖτον συνάξει εἰς τὴν ἀποθήκην αὐτοῦ, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ. Ταῦτα τοῦ Ἰωάννου παρεγγυῶντος, καὶ τὸν ἰσχυρότερον Κύριον σαλπίζοντος, οἱ ὑπ' αὐτοῦ βαπτιζόμενοι ἀντέβαινον τῷ Ἰωάννῃ, λέγοντες· Ἔχεις ἰσχυρότερόν σού τινα, ὦ προφῆτα;

τί σεαυτὸν συκοφαντεῖς; σὺ τοῦ μεγάλου Ζαχαρίου υἱὸς, σὺ καὶ ἀνθρώποις ποθητὸς, καὶ θηρίοις φοβερός. Ἔχεις ἰσχυρότερόν σού τινα; τί ἀδολεσχεῖς; Οὐκ ἔστι σοῦ ἰσχυρότερος. Σὺ καὶ κατ' ἐπαγγελίαν ἐτέχθης, σὺ ὑπὸ Γαβριὴλ ἐμηνύθης, σὺ ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ ἐφανερώθης, σὺ τὴν γλῶτταν τοῦ γεννήσαντός σε δεθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Γαβριὴλ διέλυσας, σὺ Ἰωάννης κέκλησαι, ὃ χάρις Θεοῦ ἑρμηνεύεται.

Tί τοίνυν συκοφαντεῖς ἑαυτόν; Οὐκ ἔχεις τὸν ἰσχυρότερόν σου. Ὁ δὲ Ἰωάννης, ὡς δοῦλος ὑπὲρ τοῦ Δεσπότου μαρτυρῶν, θεϊκὴν ἀξίαν σφετερίσασθαι μὴ καταδεξάμενος, ἀντεβόα τοῖς ἀντιβαίνουσιν ὄχλοις λέγων· Ὑμεῖς, ὃ οὐκ οἴδατε, λέγετε· ἐγὼ, ὃ οἶδα, μαρτυρῶ. Ἰσχυρότερός μου ἔρχεται. Ἐγὼ δι' ἐκεῖνον, ἐκεῖνος οὐ δι' ἐμέ· ἐγὼ ἐκ στείρας, ἐκεῖνος ἐκ παρθένου· ἐγὼ στρατιώτης, ἐκεῖνος βασιλεύς· ἐγὼ πρόδρομος, ἐκεῖνος οὐράνιος· ἐγὼ τὸ Πνεῦμα δεδανεισμένος, ἐκεῖνος ζωὴν παρέχει πᾶσιν ἀνθρώποις· ἐγὼ μετανοίας κήρυξ, ἐκεῖνος υἱοθεσίας δοτήρ· ἐγὼ βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι, προκαθαίρων ὑμᾶς ὡς σκεύη ῥερυπωμένα ταῖς ἁμαρτίαις, ἐκεῖνος ἐμβαλεῖ τὸ μύρον τῆς χάριτος· Αὐτὸς βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρὶ, οὐ καυστικῷ, ἀλλὰ ἁγιαστικῷ. Ἐγὼ νουθεσίας γλῶτταν κινῶ, ἐκεῖνος δικαιοκρισίας πτύον βαστάζων, καὶ τοὺς μὲν δικαίους ὥσπερ σῖτον ὡραῖον ἐν τῇ ἀποθήκῃ τῶν οὐρανῶν ἀνενέγκει, τοὺς δὲ ἁμαρτωλοὺς καὶ μὴ μετανοήσαντας ὡς ἄχυρα τῷ ἀσβέστῳ πυρὶ παραδώσει. Ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν. Ἐκεῖνον προσμείνατε, παρ' ἐκείνου τὸ τέλειον δέξασθε βάπτισμα· ἐγὼ λύχνος ἐν μέρει, ἐκεῖνος ἥλιος πανταχοῦ. Ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστί.

Ταῦτα τοῦ Ἰωάννου παρεγγυῶντος καὶ παραπλήσια τούτων, οἱ ὑπ' αὐτοῦ βαπτισθέντες ὄχλοι προσέμενον ἀντιβάλλοντες πρὸς ἀλλήλους, καὶ λέγοντες· Καρτερήσωμεν καὶ ἴδωμεν τὴν μέλλουσαν διαβαίνειν βασιλείαν ἢ φαντασίαν· ἐφόρτωσεν ἡμῶν τὰς ἀκοὰς Ἰωάννης καταπληκτικοῖς λόγοις· ἰσχυρότερον αὐτοῦ παραγενέσθαι λέγει, πτύον καὶ πῦρ καὶ Πνεῦμα φέροντα.

Ἐν τούτοις τῶν ὄχλων καραδοκούντων κοσμικῆς βασιλείας παρουσίαν, ἑνὶ ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης καὶ Θεὸς ἄνωθεν διαβαῖνον, ἰδὲ καὶ ὁ Κύριος τῇ ὄψει τῆς ἐνανθρωπήσεως, μόνος, λιτὸς, μονοχίτων, ὡς εἷς τῶν ὅλων ἀνθρώπων, ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην φθάσας, προσέκλινε τὴν κεφαλὴν τῷ Ἰωάννῃ, θέλων ὑπ' αὐτοῦ βαπτισθῆναι.

Ταύτην τοίνυν τὴν ταπεινὴν θέαν τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐπιστασίας ὁ Βαπτιστὴς Ἰωάννης παρὰ πολλὴν προσδοκίαν θεασάμενος, ἰλιγγίασεν, ἠπόρησε, καὶ ἐξεπλάγη· τόπος φυγῆς περιεβλέπετο, θέλων δραπετεῦσαι· καὶ οὐχ ηὕρησεν· ἀοράτος γὰρ ἦν κρατούμενος καὶ συνεχόμενος· ἐβόα πρὸς τὸν κρατοῦντα Κύριον λέγων·

Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; Τί ποιεῖς, Δέσποτα; τί προδίδως με τοῖς ὄχλοις εἰς θάνατον; Νῦν ὡς ψευδολόγον. ὄχλοι λιθάσουσιν· ἐγὼ μεγάλα περὶ σοῦ ἐκήρυξα, καὶ σὺ ὡς λιτὸς καὶ ξένος παραγέγονας. Τί ποιεῖς, Δέσποτα; καὶ ἄνω Υἱὸς βασιλέως, καὶ κάτω Υἱὸς βασιλέως· καὶ οὐδαμῶς σκῆπτρον βασιλικόν; Δεῖξόν σου τὴν ἀξίαν· τί μόνος καὶ λιτὸς παραγέγονας; ποῦ σου τὸ τῶν ἀγγέλων στῖφος; ποῦ τὸ τῶν ἀρχαγγέλων τάγμα; ποῦ σου ἡ ἑξαπτέρυγος τῶν Χερουβὶμ λειτουργία; ποῦ τὸ πτύον; ποῦ τὸ πῦρ; ποῦ σου τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον; Μωϋσῆν ἐδόξασας, νεφέλην φωτεινὴν παρέστησας, στῦλον πυρὸς πορεύεσθαι αὐτῷ αρεσκεύασας, τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἀγγελικῇ δόξῃ περιήστραψας, τὸν δοῦλον ἐν τοσαύτῃ δόξῃ ἠμφίασας, καὶ σὺ ὁ Δεσπότης ἐν ἰδιωτικῷ σχήματι παραγενόμενος τὴν κεφαλήν μοι προσκλίνεις; Ἀνάνευσον, κεφαλὴ πάντων ὑπάρχεις· δεῖξον ὅπερ εἶς· ἔδειξας τὰ ταπεινὰ, δεῖξον καὶ τὰ ὑψηλά· βάπτισον τοὺς παρόντας, καὶ πρὸ πάντων ἐμέ. Τί βαπτίσαι θέλων;

Ὁ Ἰορδάνης οὐ δέξεται· ἐγνώρισέ σε τὸν ποιητὴν, ἀνέτρεψε τὰ ῥεῖθρα εἰς τὰ ὀπίσω, οὐ προβαίνει εἰς τὰ ἔμπροσθεν, ἀρνεῖται τὴν τάξιν. Τὰ στοιχεῖα γνωρίζουσι, κἀγὼ μὴ γνωρίσω; Εἰ θέλεις βαπτισθῆναι, ἑαυτὸν βάπτισον. Οὐκ ἐκτείνω τὰς χεῖρας· ἀρνοῦνται τὴν σύνθεσιν, ναρκῶσι, συστέλλονται· ὃ οὐκ ἐδιδάχθησαν κρατεῖν, οὐκ ἐπιδέχονται. Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; Οἶδά σε τίς εἶ, καὶ γινώσκεις ὅτι οἶδά σε. Τί με κρύπτεις τὸν εἰδότα σε; Ἐν τῇ νηδύϊ τῆς μητρός μου ὑπάρχων κατεσφαλισμένος, καὶ πρὸ καιροῦ τὴν ἔξοδον μὴ εὑρίσκων, μόνον ἐθεασάμην σε φερόμενον ὑπὸ τῆς παρὰ σοῦ φερομένης· ἐγνώρισά σε, καὶ τί λαλεῖν μὴ εὑρίσκων, τὸ τῆς μητρός μου χρησάμενος στόμα, ἐβόησα δι' αὐτῆς τὰ ἐμὰ λέγων· Πόθεν μοι τοῦτο, ἵνα ἔλθῃ ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με; Ἐκεῖ οὐκ ἐσφάλην, καὶ ὧδε οὐ γινώσκω; Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;

Ὁ δὲ Κύριος πρὸς αὐτὸν, καθὼς ἀρτίως ἤκουες· Ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην. Ἄφες ἄρτι· οὐκ οἶδας ὃ λέγεις· ἐγὼ οἶδα ὃ πραγματεύομαι. Τὴν δόξαν τῆς θεότητός μου ζητεῖς ἀποκαλυφθῆναί σοι· οὐκ ἔχει ὁ καιρός· πάντα καλὰ ἐν καιρῷ αὐτῶν. Σὺ ἀληθεύεις, ἀλλ' οὐ πιστεύῃ· ἄπιστον γὰρ τὸ τῶν Ἰουδαίων ἔθνος· οὐ γεννήματα ἐχιδνῶν αὐτοὺς προσηγόρευσας; Πῶς οὖν τούτοις ἀνακαλυφθῆναί με θέλεις; Οὐ δέχονταί σου τὴν περὶ ἐμοῦ μαρτυρίαν· ὑπονοοῦσί σε διὰ τὸ ὕποπτον, ὡς εἶναι πρόδρομον· Ἄφες ἄρτι, μείζονα μαρτυρίαν δέξονται. Ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην.

Ὁ δὲ Ἰωάννης λέγει πρὸς αὐτόν· Πῶς, Δέσποτα; 

Καὶ ὁ Κύριος πρὸς αὐτόν· Ὥσπερ περιετμήθην, ἵνα τὸν νόμον πληρώσω, βαπτίζομαι ἵνα τὴν χάριν κυρώσω. Ἐὰν μέρος πληρώσω, καὶ μέρος καταλείψω, κολοβὸν καταλιμπάνω τὴν οἰκονομίαν· δεῖ με πάντα πληρῶσαι, ἵνα μετὰ ταῦτα γράψῃ Παῦλος· Πλήρωμα νόμου Χριστὸς εἰς δικαιοσύνην παντὶ τῷ πιστεύοντι.

Ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην. Ἄφες, Ἰωάννη, τὴν τοῦ ὕδατος φύσιν ἁγιασθῆναι· δεῖ με πάντα πληρῶσαι. Εἰ μὴ ἐγὼ ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, οὐ καταδέξεται βασιλεὺς ὑπὸ ἱερέως πτωχοῦ βαπτισθῆναι. Ἄφες ἄρτι, ἄφες ἄνωθεν τὸν Πατέρα ἐπιβοῆσαι, Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς, ἵνα μὴ ἄρχωνται οἱ Ἰουδαῖοι λέγειν υἱὸν τοῦ τέκτονος, ἀλλὰ τοῦ ἐπουρανίου Πατρός. Ἄφες ἄρτι· μὴ ἀντίβαινε τῷ Ἀδάμ· δεύτερος Ἀδὰμ γέγονα, τὸν ἐκείνου ῥύπον τῶν πλημμελημάτων ἐκπλῦναι θέλων· εἰ μὴ ἐγὼ βαπτισθῶ, πῶς ἐκεῖνος καθαρισθήσεται; Διὰ γὰρ τοῦτο καὶ τριάκοντα ἐτῶν βαπτίζομαι, τὸν ἐκείνου χρόνον ἐκδεχόμενος, ἵνα τῷ ἐκείνου τὸ ἐμὸν κυρωθῇ. Ἄφες ἄρτι, ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ προφήτου· Φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων. 

Καὶ ἦν ἰδεῖν θεωρίαν φρικώδη.

Ἥψατο μὲν τῆς κορυφῆς τοῦ Δεσπότου σύντρομος ὁ Ἰωάννης· ἄνωθεν δὲ οὐρανῶν ἀνοιχθέντων, κατεσκόπουν ἄγγελοι τὸ γενόμενον· Πνεύματος δὲ χάρις ἐν εἴδει περιστερᾶς τῇ τοῦ Δεσπότου κεφαλῇ προσφοιτῶσα, τὴν τοῦ Ἰωάννου δεξιὰν παρωθεῖτο. Εἱστήκει δὲ τὸ πλῆθος ἀπορούμενον ἐπὶ πλέον, καὶ τὸ, Τίς ἐστιν οὗτος; πρὸς ἀλλήλους λαλοῦν. Εἶτα ὡς ἀποκρινάμενος τοῖς πλήθεσι, Τίς ἐστιν οὗτος; πρὸς ἀλλήλους ζητοῦσιν, ἐβόησεν ὁ Πατὴρ, λέγων· Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς, ἐν ᾧ ηὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε. Βοᾷ τὴν εἰς τὸν Υἱὸν ὁ γεννήτωρ φιλοστοργίαν, ἵνα μάθῃς τὴν τοῦ Κτίστου περὶ τὸν κόσμον διάθεσιν, ὅτι τοιοῦτον ὑπὲρ τῶν τοιούτων δούλων Υἱὸν ἀπέδωκεν, ὑπὲρ μισουμένων τὸν ποθούμενον, ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν τὸν ἀναμάρτητον, ὑπὲρ ἀδόξων τὸν ἔνδοξον.

Δοξάσωμεν οὖν τὸν ἐπιφανέντα Δεσπότην σὺν τῷ Πατρὶ, καὶ τὸν Υἱὸν, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, νῦν, καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 

Ἀμήν.

πηγή : Ἰστολόγιο Μητροπόλεως Κυδωνίας & Ἀποκορώνου, thriskeftika.blogspot.gr

Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, Εἰς τὸν τοῦ Μωυσέως βίον.

Ὄντας γέροντας στὴν ἡλικία, θεωρῶ καλὸ καὶ συνετό, Καισάριε, νὰ ὑποχωρήσω στὶς ἀπαιτήσεις τῆς φιλομαθοῦς σου νεότητος καὶ νὰ περιγράψω τὸν τέλειο βίο σύμφωνα μὲ ἕνα βιβλικὸ ἁγιογραφικὸ πρότυπο.

Πῶς νὰ σοῦ μιλήσω ὅμως, γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ τὴν τελειότητα, ὅταν αὐτὲς ἀπὸ τὴν φύση τους δὲν ἔχουν ὅρια; O ἴδιος ὁ Θεὸς εἶναι Φύση ἀπέραντη καὶ ἀπεριόριστη, συνεπῶς εἶναι ἀδύνατον νὰ πετύχει κανεὶς τὸ τέλειο, ἐπειδὴ τὸ ὅριό του χάνεται στὸ ἄπειρο. Συνετότερα, θὰ ἔλεγα ὅτι ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τέτοια, ὥστε νὰ ἐπιθυμεῖ καὶ ἐπιδιώκει ὅσο γίνεται μεγαλύτερη συμμετοχὴ στὸ καλό. Αὐτὸ διδάσκει ἡ Ἁγία Γραφὴ καὶ μᾶς προτρέπει νὰ μελετήσουμε τὸν βίο ἐνδόξων ἀνδρῶν, διορθώνοντας ἔτσι τὴ δική μας πορεία στὸ πολυτάραχο πέλαγος τοῦ κόσμου. Ἄλλωστε ἡ ζωὴ τῶν Ἁγίων Ἀνδρῶν, γι’ αὐτὸ τὸ λόγο ἱστορεῖται μὲ τόσες λεπτομέρειες, γιὰ νὰ μποροῦν νὰ τοὺς μιμοῦνται αὐτοί, ποὺ κοπιάζουν γιὰ τὴν ἀπόκτηση τοῦ ἀγαθοῦ.

Ἃς πάρουμε, λοιπόν, ὡς πρότυπο τὸν Μωυσῆ καὶ ἃς προσπαθήσουμε νὰ κατανοήσουμε τὸν βίο τῆς τελειότητας, ὅσο αὐτὴ εἶναι δυνατὴ στὴ χωμάτινη φύση μας.

Ἡ γέννηση τοῦ Μωυσῆ

…Καθὼς ὁ νόμος τοῦ κόσμου ἐπέβαλε τὴν θανάτωση τῶν ἀγοριῶν τῶν Ἑβραίων, γεννιόταν ὁ Μωυσῆς καὶ αὐτὸ βεβαιώνει πὼς ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου μέσα στὸν ἐνάρετο βίο ἐπιφέρει τὴν δυσαρέσκεια τοῦ δυνάστη διαβόλου. Ὁρμητικὰ καὶ ἄγρια τα νερὰ τοῦ ποταμοῦ Νείλου δέχονταν γυμνὰ καὶ ἀπροστάτευτά τα ἀρσενικὰ βρέφη, ὅπως καὶ ὁ ἄνθρωπος γυμνὸς γεννιέται καὶ ρίχνεται εὐθὺς στὰ ἀλλεπάλληλα κύματα τῶν παθῶν. Ἀλλὰ οἱ προνοητικοὶ λογισμοὶ φυλάσσουν τὸ τρυφερὸ πολύτιμο βλαστάρι σὲ κιβώτιο στεγανό, ποὺ τὸ μεταφέρει μὲ ἀσφάλεια στὸν προορισμό του. Ἡ μόρφωση καὶ ἡ κοσμικὴ παιδεία εἶναι ποὺ κρατοῦν στὴν ἀρχὴ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἐπιφάνεια τῆς ζωῆς, καλὰ προφυλαγμένο ἀπὸ τὴν βιοτικὴ ταραχή. Ἡ καθημερινότητα διδάσκει καὶ τοῦτο, ὅσους καταφέρνουν νὰ μὴν καταποντιστοῦν ἀπὸ τὸ ἀνθρώπινο ψέμα, ἡ ἴδια ἡ ἁμαρτωλὴ ζωὴ τοὺς σπρώχνει ἀπὸ μόνη της, μὲ ὁρμὴ καὶ βία, ὥστε ἡ ἀρετή τους νὰ μὴν παρενοχλεῖ τὴν ὑποκριτικὴ ὀμορφιά της.
Ἡ κόρη τοῦ Φαραὼ ἦταν στείρα καὶ ἄτεκνη, ὅπως ἡ ἀνθρώπινη κοσμικὴ σοφία, ποὺ ἐπιδιώκει νὰ ὀνομαστεῖ μητέρα τοῦ παιδιοῦ, μὰ ἡ γνήσια καὶ ἀληθινὴ μάνα, ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, δὲν παύει ποτὲ νὰ γαλουχεῖ τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸ φῶς τῆς θεογνωσίας. Συνεπῶς, εἶναι ἀναπόφευκτος ὁ γυρισμὸς στὴν φυσικὴ μητέρα, τὴν Ἐκκλησία, ποὺ μὲ τὶς ἐντολὲς καὶ τὶς παραδόσεις Της τρέφει καὶ δυναμώνει τὴν ψυχή, ἀνεβάζοντας τὴν σὲ καθάρια ὕψη…

Ἡ Φλεγόμενη Βάτος

… Μένοντας σταθεροὶ στὴν ἀληθινὴ Χριστιανικὴ ζωὴ θὰ λάμψει μέσα μας ὁλόλαμπρη ἡ ἀλήθεια, φωτίζοντας τὰ κλειστὰ μάτια τῆς ψυχῆς. Ἀλήθεια εἶναι ὁ Θεὸς ποὺ φανερώνεται, ὅπως στὸν Μωυσῆ, μέσα σὲ ἀπερίγραπτη φωτοχυσία. Ἡ Παρθένος Μαρία εἶναι ἡ βάτος, τὴν ὁποία, ἐνῶ πυρπόλησε τὸ Φῶς τῆς Θεότητας, φύλαξε ἀκατάφλεκτο τὸν θάμνο, χωρὶς νὰ καταστρέψει μὲ τὴν γέννηση τὸ πολύτιμο ἄνθος τῆς παρθενίας.

Πῶς, ἀλήθεια, νὰ ἀνέβουμε ψηλὰ μὲ τὰ πόδια μας βαριὰ καὶ δεμένα; Πῶς θὰ προσεγγίσουμε τὸ Φῶς τῆς Ἀλήθειας, ἂν δὲ λυθεῖ τὸ χοϊκὸ δερμάτινο ἔνδυμα, ποῦ φοροῦμε ὅλοι λόγω τῆς παρακοῆς;
Ἡ ἀλλοίωση τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ τοῦ Μωυσῆ θυμίζει-εἰκονίζει τὸν Μονογενῆ Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ βρίσκεται στὰ δεξιά του Πατρός. Καθὼς φανερώθηκε ἀπὸ τοὺς Πατρικοὺς Κόλπους ἀλλοιώθηκε καὶ ἔγινε ὅπως ἐμεῖς ἄνθρωπος, ἔμεινε κοντά μας, γιατρεύοντας τὶς ἀσθενεῖς ψυχές μας καὶ ἔπειτα ἐπέστρεψε ξανὰ στοὺς Κόλπους τοῦ Πατρός, χωρὶς νὰ μεταβάλει τὴ Θεία Φύση του…

Ἡ Ράβδος τοῦ Μωυσῆ

… Μὴν σὲ σκανδαλίζει ἡ μεταβολὴ τῆς ράβδου σὲ φίδι, ἐπειδὴ τάχα μεταφέρουμε τὴ διδασκαλία τῆς Σάρκωσης τοῦ Λόγου σὲ ἑρπετὸ σιχαμερὸ καὶ ἀκάθαρτο. Ἡ Γραφὴ πράγματι ὀνομάζει φίδι τὸν πατέρα τῆς ἁμαρτίας. Μά, καὶ ὁ Κύριός μας ἔγινε ἕνας ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς εὐτελεῖς, σὰν ντύθηκε τὴν ἁμαρτωλὴ ἀνθρώπινη φύση, γιὰ νὰ ἐξαφανίσει τὰ φίδια τῶν Αἰγυπτίων καὶ ὅταν τοῦτο κατορθώθηκε ἔγινε πάλι ραβδί, ποὺ σωφρονίζει τὴν ἁμαρτία, ξεκουράζει ἀπ’ τὸ μόχθο καὶ τὴν κούραση καὶ ἀναπαύει τὴ σκέψη ὡς ἐλπιδοφόρο στήριγμα πίστης. Γιατί πίστη εἶναι πάνω ἀπ’ ὅλα ἡ ἐλπίδα.

Τὸν Μωυσῆ ἀκολούθησε μιὰ ἀλλοεθνὴς σύζυγος, ἐπειδὴ ἡ κοσμικὴ παιδεία ἐπιτρέπεται νὰ συζευχθεῖ μαζί μας, ὅταν πρόκειται νὰ τεκνοποιήσει ἀρετές. Ὅταν ἀπὸ τὴν κοσμικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς, ἀφαιρεθεῖ κάθε σαρκικὸ καὶ εἰδωλολατρικὸ στοιχεῖο, τότε, ὅ,τι ἀπομείνει θὰ εἶναι τέκνο εὐγενικῆς καὶ ἀριστοκρατικῆς καταγωγῆς…

Ὁ Ἀαρῶν σύντροφος καὶ βοηθὸς

… ὅλοι γνωρίζουν ὅτι μετὰ τὴν πτώση μας, ὁ Θεὸς προνόησε ἕναν Ἄγγελο, ποὺ παραστέκει καὶ βοηθᾶ τὴν ζωὴ τοῦ καθενός. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ὁ διαφθορέας τῆς φύσης, λυμαίνεται τὴν ἀνθρώπινη ζωή. Ἀνάμεσά τους ὁ ἄνθρωπος παλεύει γιὰ νὰ κερδίσει τὴν ἀρετὴ κοντὰ στὸν φύλακα Ἄγγελό του. Τότε αἰσθάνεται νὰ τὸν σκεπάζει ἡ βοήθεια τοῦ ἀδελφοῦ. Ὁ Ἄγγελος εἶναι ὁ πολύτιμος βοηθὸς ποὺ θὰ στέκεται δίπλα μας, ὅταν πλησιάσουμε τὸν Δυνάστη Φαραώ. Ἔτσι καὶ ὁ Μέγας Μωυσῆς εἶχε σύντροφο καὶ πολύτιμο βοηθὸ τὸν Ἀαρῶν…

Οἱ πρῶτες πληγὲς

… Ὁ Μωυσῆς ὑποσχέθηκε στοὺς συμπατριῶτες του ἐλευθέρωση ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς δουλείας. Μά, ὁ Λαὸς δείλιασε βλέποντας τὴ δύναμη τοῦ ἐχθροῦ καὶ ἀμφισβήτησε τὴ θεϊκὴ βοήθεια. Ἔτσι, κατατρομάζει μὲ τοὺς πρώτους πειρασμοὺς ἐκεῖνος ποὺ εἶναι ἀρχάριος καὶ ἀνώριμος στὰ πνευματικά. Αὐτὸ ἀκριβῶς ἐπιδιώκουν οἱ δαίμονες, νὰ μὴ σηκώνει ὁ δοῦλος τὰ μάτια στὸν οὐρανό, ἀλλὰ νὰ σέρνεται στὴ γῆ καὶ νὰ ἀνακατεύεται μὲ τὴ λάσπη. Οἱ ἡδονές, ὁ πλοῦτος καὶ ἡ ματαιότητα κρατοῦν ἁλυσοδεμένη τὴν ψυχὴ καὶ δὲν τὴν ἀφήνουν νὰ στρέψει τὰ μάτια στὸν οὐρανό, ζητώντας βοήθεια. Ἡ φιλοσοφημένη καὶ ἐνάρετη ζωὴ ὁδηγεῖ στὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία. Ἀλληγορικὲς εἶναι οἱ πληγές, ποὺ ἔπληξαν τοὺς Αἰγυπτίους. Τὸ νάμα τῆς πίστης ποὺ ἀντλεῖται ἀπὸ τὰ Ἱερὰ Ἀναγνώσματα γιὰ τοὺς ἐνάρετους εἶναι σὰν δροσερὸ κρυστάλλινο νερό, ἐνῶ γιὰ τοὺς κακόγνωμους γίνεται βρώμικο σὰν αἷμα.
Τὰ γεννήματα τῆς κακίας, σὰν ἄλλα βατράχια, προκαλοῦν τὴ φθορὰ καὶ τρέφονται στὶς βρώμικες καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἀκόλαστος βίος, ἡ μίμηση τῆς ἄλογης φύσης, ἡ κτηνωδία ἐξαιτίας τῶν παθῶν εἶναι τὰ βαλτόνερα, ὅπου μέσα τους μεγαλώνουν καὶ πολλαπλασιάζονται οἱ ἁμαρτίες. Μὲ τὴν ὅραση (μὲ τὸ νὰ κοιτᾶ κανεὶς περίεργα-πονηρὰ) εἰσχωρεῖ τὸ πάθος μέσα στὴν ψυχή, ἐνῶ μὲ τὴν ἀπρόσεχτη τροφὴ ἀνεβαίνει πάνω στὸ τραπέζι. Κι ἂν ἐρευνήσεις καὶ τὶς ἀποθῆκες, δηλαδὴ τὰ μυστικὰ καὶ κρυφά της ψυχῆς, τότε θὰ βρεῖς σωροὺς ὁλόκληρους ἀπὸ βατράχια τῆς ἁμαρτίας.

Ὁ ἀέρας σκοτείνιαζε στὰ μάτια τῶν Αἰγυπτίων, ἐνῶ γιὰ τοὺς Ἑβραίους ὑπῆρχε ἄπλετο, λαμπερὸ φῶς καὶ αὐτὸ συνέβαινε, ὄχι γιατί κάποια ἀνώτερη δύναμη προόριζε τὸν ἕναν γιὰ τὸ Φῶς καὶ τὸν ἄλλον γιὰ τὸ σκοτάδι, ἀλλὰ ἐπειδὴ οἱ ἴδιοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε μέσα στὴ φύση μας τὴν θέληση γιὰ σκοτάδι καὶ φῶς καὶ ἔτσι βλέπουμε αὐτό, ποὺ οἱ ἴδιοι θὰ ἐπιλέξουμε. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὴν φωτεινὴ ζωή, ποὺ ἐξαρτᾶται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὴ θέληση τοῦ ἀνθρώπου.

Μὰ ὅσο φοβερὲς καὶ ἂν ἦταν οἱ πληγές, ἡ ψυχὴ τοῦ Φαραὼ σκλήραινε περισσότερο. Γιατί ἦταν ἤδη παραδομένη στὴν ἁμαρτία, ποὺ ἐπιφέρει ἀπάθεια, ἀναισθησία καὶ ἀναλγησία.

Κάποτε ὁ Μωυσῆς ἅπλωσε τὰ χέρια καὶ οἱ βάτραχοι καὶ τὰ ἄλλα βλαβερὰ ἔντομα ἐξαφανίστηκαν. Τὰ ἁπλωμένα χέρια του θυμίζουν τὰ Τίμια Χέρια τοῦ Νομοθέτη Χριστοῦ, ποὺ ἄνοιξαν πάνω στὸ Σταυρό, γιὰ τὴν σωτηρία ὅλου του ἀνθρώπινου γένους…

Ὁ θάνατος τῶν πρωτοτόκων

… Ὁ θάνατος τῶν πρωτότοκων φαντάζει πολὺ σκληρὴ καὶ ἀπάνθρωπη τιμωρία, γιατί ποτὲ δὲν πρέπει νὰ τιμωρεῖται ἕνα νήπιο, ποὺ λόγω τῆς ἀνώριμης ἡλικίας του δὲν μπορεῖ νὰ ξεχωρίσει τὸ καλὸ ἀπ’ τὸ κακό. Στὴ νηπιακὴ ἡλικία δὲν ὑπάρχουν πάθη.

Ἄν, λοιπόν, ἕνα βρέφος τιμωρεῖται, γιὰ τὴν κακία τοῦ πατέρα, τότε ποῦ ὑπάρχει δικαιοσύνη;

Ἐφαρμόζοντας τὴν ἀλληγορικὴ ἑρμηνεία τοῦ νοήματος, καταλαβαίνουμε ὅτι ὁποῖος ἀγωνίζεται γιὰ τὴν ἀρετή, ἐπιβάλλεται νὰ ἐξαφανίσει τὶς πρῶτες αἰτίες τῶν κακῶν καὶ τὰ θλιβερὰ ἐπακόλουθά τους. Νὰ ξεριζώνουμε τὴ μικρὴ κακὴ ἐπιθυμία καὶ τὴν ἐλάχιστη ὀργὴ γιὰ νὰ μὴ φοβόμαστε τὸ μολυσμὸ τῆς μοιχείας, οὔτε τὸ ρύπο τοῦ φόνου.
Ὁ ἐξολοθρευτὴς Ἄγγελος δὲ χτυποῦσε τὶς οἰκίες, ποὺ εἶχαν βαμμένα τὸ κατώφλι καὶ τοὺς παραστάτες τῆς εἰσόδου μὲ τὸ Αἷμα τοῦ Ἀμνοῦ. Ἡ ἱστορία μᾶς διδάσκει πώς, ἂν μὲ τὴ νέκρωση τῶν πρώτων ἐπιθυμιῶν ἐξαφανίζεται ἡ ἐπίθεση τοῦ ἐχθροῦ, μὲ τὸ αἷμα τοῦ Ἀληθινοῦ Ἀμνοῦ ἐμποδίζεται ἡ εἴσοδος τοῦ ὀλέθρου τῆς ἁμαρτίας μέσα μας.
Ἡ κοσμικὴ παιδεία πολὺ σωστὰ ἔχει διαιρέσει τὴ ψυχὴ σὲ τρία μέρη: στὸ λογιστικό, δηλαδὴ στὸ σώφρονα νοῦ, στὸ ἐπιθυμητικὸ καὶ στὸ συναισθηματικό.
Ἀπὸ αὐτὰ τὰ τρία, λένε πὼς τὸ πρῶτο, ὁ νοῦς, βρίσκεται πάνω ἀπὸ τὰ ἄλλα δύο, ποὺ θεωροῦνται ναὶ μὲν βοηθητικά, ἀλλὰ κατώτερα. Ὁ νοῦς ἐνισχύεται ἀπὸ τὸ συναίσθημα, ὥστε νὰ εἶναι ἀνδρεῖος, ἐνῶ μὲ τὴν ἐπιθυμία ἀνυψώνεται πρὸς συνάντηση τοῦ ἀγαθοῦ. Ὅσο χρόνο διατηρήσει αὐτὴ τὴν ἰσορροπία ἡ ψυχή, ἐξασφαλίζει τὴν σταθερότητα καὶ προοδεύει στὴν ἀρετή. Ἂν ὅμως, ἀντιστραφεῖ αὐτὴ ἡ σχέση καὶ ἔρθουν τὰ πάνω κάτω καὶ τὸ συναίσθημα καὶ οἱ ἐπιθυμίες κατακυριεύσουν τὴ λογική, τότε μπορεῖ νὰ εἰσχωρήσει εὔκολα ἡ ἁμαρτία. Γι’ αὐτὸ ὁ Μωυσῆς παράγγειλε στὸ Λαὸ νὰ βάψουν πρῶτα το ὁριζόντιο δοκάρι τῆς θύρας καὶ ἔπειτα τοὺς δύο παραστάτες, δίνοντας στὴ δύναμη τῆς λογικῆς τὴν προτεραιότητα καὶ τὴν ἱερότητα, ποὺ τῆς πρέπει…

Ἡ Φωτεινὴ Νεφέλη

… Ἃς ἀναφέρουμε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ ὅτι ὅσους ποθοῦν τὴν ἀρετὴ καὶ θέλουν νὰ ἀκολουθήσουν τὸ δύσκολο δρόμο της, ἐγκαταλείποντας τὰ ὅρια τῆς αἰγυπτιακῆς κυριαρχίας τῶν παθῶν, τοὺς συνοδεύουν οἱ ἐπιθέσεις τῶν πειρασμῶν, προκαλώντας στεναχώριες, φόβο, ἀκόμα καὶ τὴν ἀπειλὴ τοῦ θανάτου. Ὁ Μωυσῆς ἔστρεψε τὰ μάτια τῆς ψυχῆς πρὸς τὸν Θεὸ ζητώντας Του βοήθεια καὶ ἦταν τόση ἡ ἔνταση τῆς μυστικῆς ἱκεσίας, ποῦ ὁ Θεὸς ἀπάντησε: «Τί βοᾶς πρὸς μέ;»!
Ἡ προσευχὴ ποὺ διατυπώνεται καθαρά, εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία δὲν κραυγάζει, ἀλλὰ προέρχεται ἀπὸ βαθειὰ ἐσωτερικὴ ὁμιλία καὶ ὁλοκάθαρη συνείδηση. Ἡ σωτηρία στὸν κίνδυνο ἔρχεται πάντα ἀπὸ τὸν οὐρανό.
Παράξενη εἶναι ἡ ὁδός, ποὺ βάδιζαν οἱ Ἰσραηλίτες, γιατί μπρὸς στὰ μάτια τους προπορευόταν φωτεινὴ νεφέλη, ἡ ὁποία ἀποδίδεται σωστὰ στὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ καθοδηγεῖ τοὺς ἄξιους πρὸς τὸ Ἀγαθὸ καὶ ὅταν κάποιος τὴν ἀκολουθεῖ διασχίζει ἀκόμα καὶ τὴν ἀπέραντη καὶ ἀνεξερεύνητη θάλασσα τοῦ κόσμου καὶ τῶν παθῶν…

Ἡ διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας      

…Οἱ Ἰσραηλίτες προπορεύονταν καὶ πάνοπλος ὁ αἰγυπτιακὸς στρατὸς ἀκολουθοῦσε κυνηγώντας τους. Βαδίζει ὁ ἄνθρωπος τὸ δρόμο τοῦ Ἀγαθοῦ, ἐνῶ καταδιώκεται ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς. Ἡ λοιδορία μοιάζει μὲ σφεντόνα, ὁ θυμὸς μὲ τὶς αἰχμηρὲς λόγχες καὶ τὸ πάθος τῶν ἡδονῶν, ἵπποι ἀφηνιασμένοι ποὺ σέρνουν πίσω το ἅρμα τοῦ νοῦ.

Ὅλοι μπῆκαν στὸ νερὸ μά, ἐνῶ γιὰ τοὺς ἀγωνιστὲς στάθηκε ζωογόνο καὶ προστατευτικὸ ὑδάτινο τεῖχος, γιὰ τοὺς διῶκτες μετατράπηκε σὲ ὑγρὸ τάφο.
Μετὰ τὴν ἀνάδυση ἀπὸ τὸ νερό, ὁ ἐχθρὸς ἃς παραμένει στὸ βυθό, δηλαδὴ ἀφοῦ βουτηχτήκαμε στὸ μυστηριακὸ καὶ σωτήριο νερὸ τοῦ Βαπτίσματος, νὰ ἀπονεκρώνουμε μέσα του τὰ πάθη τῆς ψυχῆς, τὴν πλεονεξία, τὴν ἀκολασία, τὴν ἁρπαχτικὴ διάθεση, τὴν ὑπερηφάνεια, τὸν ἐγωισμό, τὸν θυμό. Μέσα στὸ νερὸ αὐτὸ ξεχωρίζει ὁ θάνατος ἀπὸ τὴ ζωή, ὁ ἐχθρὸς ἀπὸ τὸν φίλο…

Περιπλάνηση στὴν ἔρημο

… Μετὰ τὴν διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας, ἀκολούθησε τριῶν ἡμερῶν σκληρὴ ὁδοιπορία καὶ τὸ ραβδὶ τοῦ Μωυσῆ μετέτρεψε τὸ πικρὸ νερὸ σὲ γλυκό. Ἔτσι συμβαίνει καὶ σὲ ὁποῖον ἀφήνει τὴν ἔκλυτη ζωή. Στὴν ἀρχὴ τὸ νερὸ τῆς ἀρετῆς τοῦ φαίνεται πικρό, μὰ ὅταν τὸ Ξύλο μπεῖ στὸ νερό, δηλαδὴ σὰν πιστέψουμε ὁλόψυχα στὴν Σταυρικὴ Θυσία τοῦ Κυρίου μας καὶ στὴν Ἀνάστασή Του ἀπὸ τοὺς νεκρούς, τότε ὁ βίος τῆς ἀρετῆς γίνεται γλυκός, πόσιμος καὶ εὐχάριστος ἀπὸ τὴν ἐλπίδα τῶν μελλοντικῶν ἀγαθῶν. Δώδεκα πηγὲς φανερώθηκαν γιὰ νὰ ξεδιψάσουν τὸ λαό, ποὺ ἀνάβλυζαν νερὸ καθαρὸ καὶ γλυκόπιοτο καὶ ἑβδομήντα πανύψηλοι σκιεροὶ φοίνικες, στοιχεῖα ποὺ συμβολίζουν τὴν Ἀλήθεια τοῦ Ευαγγελίου. Ἀπὸ δώδεκα Ἀποστόλους πήγασε τὸ Σωτήριο Κήρυγμα τοῦ Χριστοῦ καὶ ἑβδομήντα Διάκονοι πῆραν στὰ χέρια τοὺς τὴν ἐξάπλωση τοῦ εὐαγγελίου, χαρίζοντας ἀνάπαυση καὶ δροσιὰ στὶς ταραγμένες ψυχὲς τούτης τῆς γῆς.

Στὸ μακρὺ ταξίδι τοὺς οἱ Ἰσραηλίτες γνώρισαν κακουχίες, πείνα καὶ δίψα. Μά, καθὼς χτύπησε τὸ βράχο ὁ Μωυσῆς ἀνάβλυσε νερὸ καθαρὸ καὶ γάργαρο. Ἡ πέτρα, καθὼς ἔχει λεχθεῖ, συμβολίζει τὸν Χριστό. Συμπαγὴς καὶ σκληρὴ γιὰ τοὺς ἄπιστους μά, ὅταν τὴν ἀγγίξεις μόνον μὲ τὸ ραβδὶ τῆς πίστης καὶ τῆς ἐλπίδας, γίνεται ποτὸ ποὺ ξεδιψᾶ καὶ τονώνει ὅσους τὸ ἐπιθυμοῦν.

Πείνασαν οἱ Ἰσραηλίτες καὶ ἡ τροφὴ ἦλθε ἀπὸ τὸν οὐρανό. Τροφὴ ποὺ δὲ φύτρωσε στὸ χῶμα, οὔτε ζυμώθηκε, οὔτε φουρνίστηκε, μὰ ἦταν ἄρτος οὐράνιος ποὺ χόρτασε τὸ λαὸ ἀνάλογα μὲ τὴν ἀνάγκη τοῦ καθένα. Τὸ μάνα ἔπρεπε νὰ καταναλωθεῖ καὶ ὅταν ἔμενε σκουλήκιαζε, θυμίζοντάς μας, πὼς κάτω ἀπὸ τὸν πόθο τῆς πλεονεξίας, κρύβεται τὸ σκουλήκι τῆς ἁμαρτίας. Οἱ Ἰσραηλίτες χόρτασαν τὴν πείνα τους, λαμβάνοντας μυστικὴ τροφὴ καὶ ἀμέσως μετὰ ξεκίνησαν τὶς μάχες κατὰ τῶν ἐχθρῶν. Κάθε φορᾶ ποὺ ὁ στρατὸς ἔβλεπε τὰ χέρια τοῦ Μωυσῆ ἁπλωμένα νικοῦσε, ἐνῶ ὅταν αὐτὰ κατέβαιναν, ὑποχωροῦσε. Εὔκολα ἀντιλαμβάνεσαι ὅτι τὰ ἁπλωμένα χέρια συμβολίζουν τὴ Νίκη ἐνάντια στὸ κακό, ποὺ κατορθώθηκε μέσα ἀπὸ τὴ Σταυρικὴ Θυσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ…

Τὸ ὅρος τῆς Θεοφάνειας

… Ἐκεῖνος ποὺ ἐνισχύθηκε μὲ τὴν τροφὴ καὶ ἀπέδειξε τὴν ἀξία του στὴν ἀναμέτρηση μὲ τὸν ἐχθρό, βγαίνοντας νικητής, ὁδηγεῖται στὴ μυστικὴ θεογνωσία.
Πρῶτα ἀπ’ ὅλα πρέπει νὰ καθαριστεῖ, ὥστε μὲ ἀκηλίδωτη ψυχὴ νὰ προσπαθήσει νὰ ἀγγίξει τὴ θεωρία τῶν νοητῶν.
Πῶς πρέπει νὰ καθαριστοῦν τὰ μάτια τῆς ψυχῆς;
Ἀσφαλῶς μὲ τὴν Μετάνοια, ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ἀγαθὰ ἔργα ποὺ ἐπιτελοῦμε σὲ αὐτὴ τὴ ζωή.

Ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ δὲ γίνεται μὲ τὴν ὅραση οὔτε μὲ τὴν ἀκοή, γιατί Ἐκεῖνος εἶναι μακριὰ ἀπὸ κάθε αἴσθηση καὶ ἀνθρώπινη διάσταση, ἔξω ἀπὸ κάθε σχῆμα καὶ λογικὴ προκατάληψη. Γιὰ νὰ βρεθεῖ κανεὶς στὴ γνώση τοῦ Θεοῦ, πρέπει νὰ ἀνέβει ὁλομόναχος πολὺ ψηλά, μέσα ἀπὸ κακοτράχαλα καὶ ἀπρόσιτα μονοπάτια. Τὸ πλῆθος στοὺς πρόποδες περίμενε μὲ ἀγωνία τὶς Θεῖες Ἀποκαλύψεις, ποὺ θὰ γίνονταν στὸν ἐνάρετο ἀρχηγὸ καὶ ἀπεσταλμένο τους. Ὁ Μωυσῆς ἀνεβαίνοντας μπῆκε στὴ σκοτεινὴ ὁμίχλη καὶ ἐκεῖ συνάντησε τὸν Θεό. Γιατί γιὰ τὸν ἀνθρώπινο νοῦ, ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ καλύπτεται ἀπὸ βαθὺ σκοτάδι ἔτσι, ὥστε νὰ μὴ μπορεῖ κανεὶς νὰ τὴν διακρίνει καθαρά.

Ὁ Μωυσῆς κατάφερε νὰ εἰσχωρήσει στὰ ἄδυτα τῆς θεογνωσίας καὶ ἐκεῖ εἶδε τὴν ἀχειροποίητη σκηνή. Πῆρε στὰ χέρια του τὶς πλάκες τῶν Ἐντολῶν καὶ κατέβηκε στὸ Λαό του. Ἡ εἰδωλολατρία, στὴν ὁποία εἶχαν πέσει οἱ Ἰσραηλίτες, τὸν ἔκανε νὰ σπάσει τὶς πρῶτες πλάκες τοῦ Νόμου καὶ νὰ ὁπλίσει τοὺς Λευϊτες κατὰ τῶν συμπατριωτῶν τους. Ὁ ἴδιος ἀνέβηκε  ξανὰ στὸ ὅρος καὶ ἔφερε νέες πλάκες κατασκευασμένες ἀπὸ ὑλικό της γῆς.
Ἐνθυμούμενος τὸν ἐρχομὸ τοῦ ἀνθρώπου στὸν κόσμο, μπορεῖς νὰ διακρίνεις ὅτι οἱ πρῶτες πλάκες συμβολίζουν τὴν ἀθάνατη καὶ ἀδιαίρετη ἀνθρώπινη φύση, ὅπως εἶχε πλαστεῖ ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Θεοῦ καὶ εἶχε στολιστεῖ μὲ τὰ ἄγραφα γράμματα τοῦ Νόμου, καθὼς ὑπῆρχε ἔμφυτη μέσα της ἡ θέλησή του ἀγαθοῦ καὶ ἡ Ἀποστροφὴ τοῦ Κακοῦ. Μά, ὅταν ἀκούστηκε ὁ ἦχος τῆς ἁμαρτίας, τότε ἡ ἀνθρώπινη φύση κατέπεσε στὴ γῆ σπάζοντας τὴν πρώτη μορφή της σὲ  χιλιάδες κομμάτια. Ὁ φιλεύσπλαγχνος Θεὸς ἀνέλαβε ξανὰ τὴ σωτηρία της, κατασκευάζοντας ἀπὸ τὸ ὑλικό της γῆς, νέες πλάκες τοῦ Νόμου καὶ μέσω τῆς Παρθένου Μαρίας μᾶς ἔδωσε τὴν παλαιά μας ἱερὴ ἑνότητα, ἐπειδὴ μὲ τὴν ἔλευση τοῦ Κυρίου μας, βρήκαμε ξανὰ τὸ δρόμο τῆς Σωτηρίας καὶ γίναμε Ἀθάνατοι. Τὸ ὑλικό της γῆς εἶναι τὸ φθαρτὸ σαρκίο ποὺ ντύθηκε ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ γιὰ νὰ ἐπιστρέψει τὸ Νόμο στὸν ἄνθρωπο.

Ὁ Μωυσῆς ζήτησε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ δεῖ τὴν δόξα Του καταπρόσωπο καὶ παρόλο ποὺ ἀρχικὰ ἡ διαβεβαίωση τοῦ Θεοῦ ἦταν ἐνθαρρυντική, τελικά το αἴτημά του ἀπορρίφθηκε. Ὁ ἄνθρωπος ἀδυνατεῖ νὰ δεῖ ἄμεσα τὸν Θεό, μπορεῖ ὅμως νὰ Τὸν γνωρίσει διὰ μέσω τῶν ἔργων τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅπως ἡ ψυχὴ μᾶς εἶναι ἀόρατη, μολονότι ἡ ὕπαρξή της βεβαιώνεται ἀπὸ τὴν συμπεριφορὰ τοῦ ἀνθρώπινου σώματος, ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ὁρατὸς ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν ἀνθρώπων ἀλλὰ ἀπὸ τὴν πρόνοια καὶ τὰ ἔργα Του «βλέπεται καὶ νοεῖται». Ὁ Μωυσῆς εἶδε τελικὰ μονάχα τὸ πίσω μέρος τοῦ Θεοῦ καὶ αὐτὸς εἶναι ἕνας ὑπέροχος συμβολισμός. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς προέτρεπε τοὺς μαθητές Του νὰ Τὸν ἀκολουθήσουν. Ὁ Μωυσῆς, ποὺ καιγόταν ἀπὸ τὸν πόθο νὰ δεῖ τὸν Θεό, διδάχθηκε πὼς αὐτὸ μποροῦσε νὰ γίνει μόνον, ἂν Τὸν ἀκολουθοῦσε, δηλαδὴ Ἐκεῖνος νὰ προπορεύεται αὐτὸ εἶναι ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ. Τὸ νὰ ἀντιλαμβανόμαστε τὸ πέρασμά Του καὶ νὰ Τὸν ἀκολουθοῦμε.

Αὐτὸ τὸ πέρασμα δηλώνει καθοδήγηση αὐτοῦ ποὺ ἀκολουθεῖ, γι’ αὐτὸ ὁ Θεὸς εἶπε: «δὲν θὰ δεῖς τὸ πρόσωπό μου», διότι, ὅταν ἐρχόμαστε καταπρόσωπο μὲ τὸν ὁδηγό, τότε σαφῶς οἱ πορεῖες μᾶς ἔχουν γίνει ἀντίθετες…

Ὁ φθόνος τῶν ἀδελφῶν του

Κατεβαίνοντας ὁ ἔνδοξος αὐτὸς ἄνδρας κοντὰ στὸ Λαό του, μιὰ ἀκόμη ἀπογοήτευση τὸν περίμενε. Ὁ φθόνος τῶν ἀδελφῶν του. Ὁ φθόνος θεωρεῖται πατέρας τοῦ θανάτου καὶ μητέρα τῶν συμφορῶν. Αὐτὸς μας ἐξόρισε ἀπὸ τὸν Παράδεισο καὶ μᾶς ἀπέκλεισε ἀπὸ τὸ Ξύλο τῆς Ζωῆς, μᾶς ἀπογύμνωσε ἀπὸ τὰ Θεϊκὰ Χαρίσματα καὶ ὕστερά μας ἄφησε νὰ κρυβόμαστε ἀπὸ ντροπὴ γιὰ τὴ γύμνια μας. Ὁ φθόνος νίκησε πολλοὺς πρὶν τὸν Μωυσῆ, ἀλλὰ πάνω σε αὐτὸν τὸν γενναῖο ἄνδρα συντρίφτηκε σὰν πήλινο ἀγγεῖο, ποὺ χτυπήθηκε ἀπὸ πέτρα. Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ ἔφθασε σὲ τέτοιο βαθμὸ τελειότητας, ὥστε τὰ βέλη τοῦ ἐχθροῦ δὲν μπόρεσαν νὰ φθάσουν τὸ δικό του ὕψος. Ὑπόδειγμα ψυχῆς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δὲν πληγώνεται ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα πάθη καὶ ὄχι μόνον ἀντιστέκεται στὸν πειρασμό, μὰ βρίσκει τὴ δύναμη νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴ μανία τῆς ἐκδίκησης καὶ νὰ ἱκετεύσει μάλιστα τὸν Θεὸ γιὰ τοὺς ἀδελφούς του, ποὺ δοκιμάστηκαν μὲ τὴν ἀρρώστια τοῦ σώματος.
Ἔτσι καὶ ὁ Μωυσῆς, σὰν εἶδε τὴ δίκαιη τιμωρία τοῦ Θεοῦ νὰ πέφτει πάνω στοὺς ἐπικριτές του, ἐκεῖνος προσευχήθηκε θερμὰ καὶ πέτυχε τὴν ἴασή τους.
Ὁ ἀδύναμος Λαὸς στὴ συνέχεια ἔπεσε στὸ πάθος τῆς λαιμαργίας καὶ μὲ τὴν κρεωφαγία περιφρόνησε τὸ οὐράνιο μάνα. Τότε ὁ ἐνάρετος ἀρχηγὸς τους ἔστειλε τὸν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ μὲ ἄλλους ἄνδρες νὰ κατασκοπεύσουν τὴ γῆ τῆς ἐπαγγελίας καὶ νὰ φέρουν στὸ Λαὸ τὸ χαρμόσυνο μήνυμα τῆς πληρότητας καὶ ἀφθονίας τῶν ἀγαθῶν, ποὺ ὑπῆρχαν ἐκεῖ.
Κατάσκοποι τῶν μελλοντικῶν ἀγαθῶν τῆς Οὐράνιας Βασιλείας μπορεῖ νὰ εἶναι οἱ ἀγαθοὶ λογισμοί, ποὺ παρηγοροῦν τὴν ψυχὴ στὸν ἀγώνα της. Σταφύλι κρεμασμένο πάνω σε ξύλο ἔφεραν οἱ κατάσκοποι στὸν Λαὸ καὶ νὰ ὁ συμβολισμὸς Ἐκείνου, ποὺ κρεμάστηκε πάνω στὸ Σταυρὸ καὶ τὸ Αἷμα Του ἔγινε ποτὸ σωτηρίας γιὰ ὅσους Τὸν πίστεψαν…

Τὸ Χάλκινο Φίδι

… Οἱ Ἰσραηλίτες δύσκολα ἀποδέχτηκαν τὴν ἰδιοφυία τοῦ Μωυσῆ. Ἀκόμα σέρνονταν δοῦλοι στὶς αἰγυπτιακὲς ἀπολαύσεις. Ἡ ἐπιθυμία τῶν ἀπαγορευμένων γεννοῦσε φίδια, ποὺ μὲ τὸ βάναυσο δάγκωμά τους, ἔχυναν θανατηφόρο δηλητήριο σὲ ὅσους πλήγωναν, ἐνῶ ὁ Νομοθέτης, μὲ ὁμοίωμα φιδιοῦ, ἀχρήστευε τὴ δύναμη τῶν ἀληθινῶν.

Φίδια ὀνομάζονται οἱ ἐπιθυμίες. Ἀλλὰ ὁποῖος προσβλέπει σὲ Ἐκεῖνον, ποὺ ἀνέβηκε στὸ Σταυρό, ἀποκρούει τὸ πάθος καὶ σκορπίζει μακριά το δηλητήριο χρησιμοποιώντας ὡς φάρμακο τὸ φόβο τοῦ θεϊκοῦ νόμου.
Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, ἀπελευθερώνεται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία διὰ μέσου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ πῆρε τὴ μορφὴ τῆς ἁμαρτίας καὶ ἔγινε ἴδιος μὲ ἐμᾶς.
Οἱ ἄνθρωποι σήμερα ἔχουν χαλαρώσει τοὺς δεσμοὺς μὲ τὴν πίστη καὶ τὴ σχέση τους μὲ τὰ ἁγιαστικὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, γι’ αὐτὸ μένουν ἀκάλυπτοι καὶ ἐκτεθειμένοι στὸ κακὸ καὶ εἶναι εὐάλωτοι πρὸς τὶς κακοποιοὺς δυνάμεις, γιατί στεροῦνται τὴν ἀκαταμάχητη καὶ ἀσυναγώνιστη δύναμη τοῦ Θεοῦ. Θεμελιώδης ἀρχὴ γιὰ ὅσα πιστεύουμε εἶναι νὰ βλέπουμε μὲ προσοχὴ τὸ Πάθος τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος πῆρε πάνω Του, γιὰ χάρη μας, τὴν ἀσθένεια.
Καὶ τὸ πάθος εἶναι ὁ Σταυρὸς καὶ ὁποῖος προσβλέπει σὲ Αὐτόν, δὲν προσβάλλεται ἀπὸ τὸ δηλητήριο τῆς ἐπιθυμίας. Τὸ νὰ προσβλέπει κανεὶς στὸ Σταυρὸ σημαίνει ὅτι ἔχει νεκρώσει ὅλη τὴ ζωή του γιὰ τὸν κόσμο καὶ ἔχει σταυρώσει τὸν ἑαυτό του, ὥστε νὰ τὸν κάνει ἀσάλευτο στὴν πίστη.

Ἡ ἀληθινὴ Ἱερωσύνη

… Ἡ Ἱερωσύνη εἶναι κάτι ἱερὸ καὶ ὄχι ἀνθρώπινο. Αὐτὸ ἐξηγεῖται μὲ τὴ ράβδο τῆς φυλῆς, ποὺ ρίζωσε καὶ βλάστησε κλαδιὰ μὲ θεϊκὴ δύναμη καὶ ἔδωσε καρπό, ὁ ὁποῖος ἔφτασε στὴν ὡρίμανση. Ὁ καρπὸς ἦταν ἕνα καρύδι. Ἐπιβάλλεται νὰ ἀναλογιζόμαστε, βλέποντας αὐτὸν τὸν καρπό, τί εἴδους ζωὴ πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἱερατική. Δηλαδὴ ζωὴ σωματικῆς ἐγκράτειας, κακοπάθειας καὶ σκληραγωγίας, ποὺ περικλείει μέσα της εὔγευστο καὶ ἀφανῆ καρπό.
Ἂν ποτὲ δεῖς ζωὴ ἱερέα νὰ μοιάζει μὲ ὁλόδροσο μῆλο, τότε θὰ διακρίνεις καὶ τὸν ὑπερβολικὸ στολισμό, τὰ πλούσια γεύματα καὶ τὶς ἄμετρες ἀπολαύσεις. Ἀλλὰ ὁ καρπὸς τῆς Ἱερωσύνης εἶναι ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ στέρηση. Βασιλικὴ ὁδός, ὅπως ἀνέφερε ὁ Ἀριστοτέλης εἶναι ἡ «μεσότητα» δηλαδὴ ἡ ἰσορροπία ἀνάμεσά σε ἄκρα ἐπικίνδυνα, ὅπως εἶναι ἡ πνευματικὴ φτώχεια ἀπὸ τὴ μιά, καὶ ἡ κενόδοξη κοσμικὴ ὑπερβολὴ ἀπὸ τὴν ἄλλη…

Οἱ θυγατέρες τῆς Μωάβ

… Ἕως τὸ τέλος τῆς πορείας τὸ κακὸ δὲ σταματοῦσε νὰ παιδεύει τοὺς Ἰσραηλίτες. Ἔτσι πρόσφερε σὰν δόλωμα τὴν ἡδονή, γιὰ νὰ παρασύρει εὔκολα στὸ ἀγκίστρι τῆς ἀπώλειας τὶς λαίμαργες ψυχές.
Ὅταν παρουσιάστηκαν μπροστά τους οἱ ξένες Μωαβίτισσες γυναῖκες, ἐκεῖνοι ἐγκατέλειψαν τὶς μάχες καὶ τοὺς σκοπούς τους καὶ ρίχτηκαν στὴν ἀκολασία. Βλέπεις, λοιπόν, πώς, ὅταν ἡ λογική μας δὲν ἐλέγχει τὶς πράξεις μας, γινόμαστε σὰν τὰ ἄλογα ζῶα; Γι’ αὐτὸ ὅταν ἡ ψυχὴ εὐφραίνεται ἀπὸ τὴν θεωρία τοῦ Ἀγαθοῦ, παραμένουν κοιμισμένες οἱ αἰσθήσεις της, ποὺ τρέφονται ἀπὸ τὴν ἡδονή. Ὅπως ὁ Πλάτωνας ἀναφέρει «κάθε ἡδονὴ καὶ ὑπερβολικὴ λύπη καρφώνουν τὴν ψυχὴ πάνω στὴν φθαρτὴ σάρκα». Ἡ ἡδονὴ ὁδηγεῖ στὴν ἀμετρία τῶν παθῶν. Σὰν ἁλυσίδα τὸ ἕνα πάθος συμπαρασύρει καὶ ἕνα ἀκόμα πίσω του καί, ὅπως ἡ ψυχὴ εἶναι ἀφύλακτη, παρασύρεται ἁλυσοδεμένη στὴν καταστροφή. Νά, λοιπόν, ἐκεῖνοι ποὺ στάθηκαν ἰσχυρότεροι ἀπὸ τὰ φονικὰ ὅπλα τῶν Αἰγυπτίων, ἀπ’ τὰ στοιχεῖα τῆς φύσης καὶ ἀπὸ τὸ θανατηφόρο δάγκωμα τῶν φιδιῶν, ἀπ’ τὰ τεράστια κύματα τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας καὶ ἀπὸ τὸν ἐξολοθρευτὴ Ἄγγελο τοῦ Θανάτου, ἀποδείχθηκαν κατώτεροι μπροστά σε ξένες καὶ ἄγνωστές τους γυναῖκες.
Νομίζω πὼς τὸ ἐπεισόδιο αὐτὸ προσφέρει μιὰ ψυχωφελῆ συμβουλή, γιατί διδάσκει πώς, μολονότι τὰ πάθη εἶναι πολλὰ καὶ μάχονται σκληρὰ τοὺς ἀνθρώπινους λογισμούς, κανένα δὲν ἀσκεῖ τόσο ἀσφυκτικὴ πίεση πάνω μας, ὅσο τὸ πάθος τῆς ἡδονῆς. Εἶναι ὁ ἐχθρός, ποὺ δύσκολα κατανικᾶ ὁ ἄνθρωπος. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος στὸ Εὐαγγέλιο Του συμβουλεύει νὰ μένουμε ὅσο γίνεται πιὸ μακριὰ ἀπὸ τὸ κακό, γιατί φτάνει μόνον ἕνα βλέμμα, γιὰ νὰ ριζώσει ἡ ἐμπαθὴς ἐπιθυμία στὴν ψυχή. Γιατί ἐκεῖνος, ποὺ ἀποδέχεται τὸ πάθος μὲ τὰ μάτια, ἀνοίγει τὸ δρόμο στὸ κακὸ εἰς βάρος τῆς ψυχῆς του. Ἡ τάση τῆς ἀκολασίας παραπλανᾶ τὸν ἄνθρωπο νὰ λησμονεῖ τὸν πραγματικὸ προορισμό του…

Τὸ μεγαλεῖο της προσωπικότητας τοῦ Μωυσῆ

... Ὁδεύουμε σιγὰ-σιγὰ πρὸς τὸ τέλος τῶν λόγων γιὰ τὸν Μωυσῆ, ἐκεῖνον ποὺ ἀνυψώθηκε στὴ διάρκεια τῆς ζωῆς τοῦ μέσα ἀπὸ τόσες ἀναβάσεις, ὥστε, καθὼς πιστεύω, φαίνεται ἡ ζωή του ὁλοκάθαρη μπρὸς στὰ μάτια ὅλων, σὰν τὸ πέταγμα τοῦ ἀετοῦ, ποὺ μὲ τὰ δυνατὰ φτερά του σχίζει τοὺς αἰθέρες τῆς νοητῆς ἀνάβασης.
Αὐτὸς ὁ τέλειος ἄνδρας γεννήθηκε ὅταν θεωρεῖτο παράπτωμά το νὰ γεννηθεῖ κανεὶς Ἑβραῖος.

Ναὶ μὲν ὁ τύραννος τιμωροῦσε μὲ θάνατο τούτη τὴ γέννα, μὰ τελικά το παιδὶ σώθηκε πρῶτα ἀπὸ τὴν ἀγαθὴ θέληση τῶν γονιῶν του καὶ ὕστερα ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ περιβάλλον τοῦ ἐχθροῦ, ποὺ ὄχι μόνον τὸν περιμάζεψαν στὸ παλάτι, ἀλλὰ καὶ τὸν ἀνέθρεψαν καὶ τοῦ προσέφεραν ἀξιοζήλευτη καὶ ποικίλη μόρφωση.

Ὁ ἴδιος, περιφρονώντας τὶς τιμές, τὰ ἀξιώματα καὶ τὰ βασιλικὰ κοσμήματα, ντύθηκε τὸν ταπεινὸ χιτώνα τῆς ἀρετῆς. Αὐτὸ ἀσφαλῶς σημαίνει, πὼς ἡ ὑπερβολικὴ φροντίδα γιὰ ἐπιβίωση στὴν παροῦσα ζωή, ἀποβαίνει τάφος γιὰ τὴν μέλλουσα. Ἀκόμα καὶ ἂν γίνει δικό σου ἄνθρωπε, ὅλο το χρυσάφι τοῦ κόσμου, θὰ σὲ κάνει μήπως σοφότερο, ἐξυπνότερο, ἐπιστήμονα ἡ ἀληθινὸ φίλο του Θεοῦ;

Ὁ Μωυσῆς, γενναῖος καὶ ἰσχυρὸς στὸ φρόνημα, ἔσωσε τοὺς ὁμοεθνεῖς του, ἀφοῦ πρῶτα εἶχε λάβει τὰ ἀνώτερα μαθήματα τῆς ἡσυχίας καὶ τοῦ φωτισμοῦ τοῦ νοῦ. Στὸ μακρὺ ταξίδι πρὸς τὴ Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, ἀξιώθηκε νὰ λάβει τὸ Θεϊκὸ Νόμο καὶ νὰ τὸν παραδώσει στὸν πολύπαθο Λαό του. Μά, δὲν ἀξιώθηκε νὰ μπεῖ στὴν εὐλογημένη γῆ, γιατί ἀνέβηκε στὸ ὅρος τῆς ἀνάπαυσης, γιὰ νὰ ἑνωθεῖ γιὰ πάντα μὲ τὸν Θεό. Κανεὶς δὲν ἔμαθε τὸν τόπο τῆς ταφῆς του, γιατί τὰ μάτια του δὲν ἔσβησαν καὶ τὸ πρόσωπό του δὲν ἀλλοιώθηκε. Αὐτὸς εἶναι ὁ σκοπὸς τοῦ ἐνάρετου βίου, ὁ ζωντανὸς θάνατος.

Τὸν ἐνάρετο ἄνθρωπο δὲν τὸν περιμένει κανένας τάφος καὶ καμία πλάκα δὲν θὰ καλύψει τὸ σῶμα του, οὔτε κάποια ἀλλοίωση θὰ ὑποστεῖ τὸ πρόσωπό του.

Εὔχομαι, λοιπόν, νὰ γίνεις ἐσὺ ὁ ἴδιος λιθοξόος τῆς καρδιᾶς σου, γιὰ νὰ χαράξεις πάνω της τὰ Θεϊκὰ Λόγια. Ἔτσι θὰ πράξεις, ὅπως ὁ καλλιτέχνης ἀγαλματοποιός. Πρῶτα θὰ πάρεις τὸ ἀκάθαρτο συμπαγὲς μάρμαρο καὶ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θείου Λόγου θὰ κόψεις καὶ θὰ καθαρίσεις τὴν πέτρα ἀπὸ κάθε βρωμιὰ καὶ ξένο σῶμα. Ἔπειτα θὰ κόψεις τὰ περιττὰ κομμάτια, ποὺ ἐνοχλοῦν καὶ ἐμποδίζουν τὴν πρόοδο τοῦ ἔργου καὶ τέλος θὰ δώσεις τὸ γενικὸ σχῆμα, ὥστε νὰ ἀρχίσει νὰ ἀχνοφαίνεται τὸ σχέδιο. Στὸ τέλος, νὰ εἶσαι σίγουρος πὼς ἡ σκληρὴ πέτρα θὰ «ὁμοιάζει» ἀπόλυτα μὲ τὸ πρωτότυπο. Ὅταν τέλος, καταστρέψεις τὸ χρυσὸ εἴδωλο καὶ ἀποφύγεις τὴν ἐπιθυμία τῆς πλεονεξίας, θὰ βλαστήσει ἡ ψυχή σου, ὅπως ἡ ἱερατικὴ ράβδος τοῦ Ἀαρῶν.

Σκοπός σου στὸ ἑξῆς θὰ εἶναι νὰ ὀνομαστεῖς «φίλος του Θεοῦ» ἀφήνοντας κάθε πάθος καὶ κακία στὴ γῆ καὶ ἀναβλέποντας μόνον στὰ μεγάλα ὕψη τῆς ἀρετῆς…

Ὁ Θεὸς μᾶς ἔπλασε κατὰ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσή Του. Τὸ πρῶτο βρίσκεται ἔμφυτο μέσα μας, ὅσο γιὰ τὸ δεύτερο μόνον ἀπὸ τὴν δική μας καλὴ καὶ ἀγαθὴ πρόθεση θὰ τὸ κατορθώσουμε, γιατί ἀναπτύσσεται μὲ κόπο πολὺ καὶ συνεχῆ πνευματικὴ ἀνάβαση. Στὴν ἀρχὴ τῆς πορείας γιὰ τὴν τελειότητα, ἡ ψυχὴ εἶναι ἀκόμη δούλη τῶν παθῶν, μά, φθάνοντας στὸ τέλος αὐτῆς τῆς πορείας, εἶναι ἐλεύθερη ἀπὸ τὴν κυριαρχία τοῦ κακοῦ. Τὸ ἀποκορύφωμα αὐτῆς τῆς ἐλευθερίας εἶναι τὸ αὐτεξούσιο, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἑκούσια ὑποταγὴ στὸν Θεό. Τὸ μόνο ποὺ θεωρεῖ τότε ἡ ψυχὴ «τίμιο καὶ ἐράσμιο» εἶναι το νὰ εἶναι πιστὴ φίλη του Θεοῦ.
Αὐτὰ εἶχα νὰ σοῦ ἐκθέσω Καισάριε, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἀναφορικὰ μὲ τὴν τελειότητα τοῦ ἐνάρετου βίου. Ἡ ἀρετὴ ἄλλωστε, δὲ βασίζεται μόνον στὴ γνώση καὶ στὴν περιττὴ μακρυγορία, ἀλλὰ εἶναι ζήτημα κυρίως ἐσωτερικῆς διάθεσης καὶ δίψας τῆς ψυχῆς. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος χαρακτήρισε τοὺς Ἀθηναίους, ὡς ἄτομα ποὺ ἀρέσκονταν μέν, στὸ νὰ ἀνταλλάσουν ἀπόψεις νεωτεριστικές, χωρὶς ὅμως, νὰ προβάλλουν θέληση καὶ δίψα γιὰ τὴν τέλεια γνώση τοῦ ἀγαθοῦ.

Σοῦ μίλησα γιὰ τὸν μεγάλο καὶ σπουδαῖο Μωυσῆ ποὺ ἀξιώθηκε νὰ ὀνομαστεῖ «φίλος του Θεοῦ», ἐπειδὴ μὲ τὴν ἐπιμελῆ ζωή του, κατάφερε νὰ ἀγγίξει τὴν τελειότητα. Γιατί ἔχουμε ἀγγίξει ἀληθινά το Τέλειο, ὅταν ἀποχωριζόμαστε ἀπὸ τὸν βίο τῆς κακίας, ὄχι ὡς δοῦλοι, ποὺ φοβόμαστε τὴν τιμωρία, οὔτε σὰν ὑστερόβουλοι ἄνθρωποι, ποὺ ἐπιθυμοῦν τὴ δίκαιη ἀνταπόδοση καὶ ἐνεργοῦν τὸ ἀγαθὸ μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς ἀνταμοιβῆς, ἐμπορευόμενοι τὴν ἐνάρετη ζωὴ μὲ διάθεση συναλλαγματική, ἀλλὰ βλέποντας πιὸ ψηλὰ ἀπ’ τὰ ἀγαθά, ποὺ μᾶς περιμένουν στὴν μέλλουσα ζωή, νὰ ἀποσκοποῦμε μονάχα στὴν Φιλία τοῦ Θεοῦ.

Μακάρι νὰ ὀνομαστοῦμε κάποτε φίλοι τοῦ Θεοῦ, γιατί, ἀδελφέ μου, αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ τελειότητα τοῦ βίου.

Ἀμήν.

Σε ελεύθερη απόδοση της Ευγενίας Σοφρά - Μάθεση

 

Βιβλίο "Μωσαϊκή Ράβδος ... Βιβλικά Πατήματα Γ΄". Έκδοση τού Γραφείου Νεότητας και Κατηχήσεως τής Ιεράς Μητροπόλεως Μεγάρων και Σαλαμίνας, με δαπάνη τού Γενικού Ταμείου Έργων Φιλαδελφίας τής Ι. Μητρ. με επιμέλεια και θεολογική εισαγωγή τού π. Χρυσοστόμου Κουλουριώτη, με πρόνοια τού Σεβ. Μητροπ. Μεγάρων και και Σαλαμίνος Βαρθολομαίου. Επτάλοφος ΑΒΕΕ. Μάιος 2008.

πηγή : orthopraxia.blogspot.com, oodegr.com